Beirdd y Bala/Cywydd y Farn

← Yr Esgyrn Sychion

Beirdd y Bala gan Robert William golygwyd gan Owen Morgan Edwards

Y Delyn

iv. Y FARN FAWR^[1]

Duw, er mael dyro i mi
Hwyl union o'th haelioni;
Par fywyd, pura f'awen,
Addwyn yw hi, y ddawn hen,
I wau gwiwdeg we gadarn
Yng nghylch y dydd y bydd barn.
Hwn yw'r dydd sydd yn neshau
Draw eisoes wrth y drysau;
Dydd echrys, arswydus son,
Niwlog i annuwiolion;
Dydd chwerwedd dialedd diluw,
Dydd blinder, a digter Duw;
Llid oer naid, fal lleidr y nos,
Mynegwyd mae yn agos;
Dydd o brofiad ofnadwy,
Diwedd mawr, ni bu dydd mwy.
A phwy wyr ai'r hwyr, er hyn,
Y dechreu amser dychryn?
Cof ofnog, ai y cyfnos?
Cynnil nawdd, ai canol nos?
Ai ar y wawr, ddarfawr ddydd?
Cwyn wael ddwys, ai canol-ddydd?
Geirian Naf sy'n gwiriaw,
Goreu dyst, mai gwir y daw;
Gair Iesu mor gu a gaf,
Iach helaeth, pam nva choeliaf?
Daw i bob parth ar wartha
Drwg di-rôl, duwiol a da;

Cynnwrf, a thwrf a therfysg,
Foddau mawr, a fydd ym mysg
Cenhedloedd ag ieithoedd gwâr,
Ddeuant gyrrau'r ddaear;
Annuwiol blant, toddant hwy
Yn gyfan ddydd eu gofwy:
Pob wyneb glân cyfan cu
Heb urddas a gasgl barddu;
Syndod rhyfeddod a fydd
Cwynfawr, a phawb a'i cenfydd;
Ac yna y crynna cred,
Gad gyngraff gyd ag anghred;
A'r holl ddaear fyddar fud,
Gron hoew-fawr, a gryna hefyd.
A'r defnyddiau, geiriau gwir,
Di-dadm gan wres a doddir;
Daear a'i gwaith, dewr faith dw
Anobaith, a lysg yn ulw;
Tywelltir, teflir fel tân
Ar led oll, oer lid, allan;
A'r creigiau, bryniau pob bro,
O gwmpas yn ymgwympo;
Y greadigaeth gry degwch
Cyffry, ag a dry yn drwch;
Natur frau, ddiau ni ddal,
A ddetyd yn ddiatal;
Twrw, wae maith, hyd tir a môr
Ag ing a chyfyng gyngor;
Dynion fydd ar y dydd da
Hyll agwedd, yn llewygu,
Gan ofn a braw draw yn drwm.
A gwarthudd euog orthrwm.
A wedi yr aniddanwch,
Gorthrymder, a'r trymder trwch

Ni rydd haul o'i draul a'i dro
Ei lewyrch i oleuo;
A'r lloer wen uwch ben byd,
Rhyfedd a d'wllir hefyd;
Ser y nef, siwr yw i ni,
Serth adeg, a syrth wedi;
A nerthoedd nefoedd yn wir,
Esgud waith, a ysrydwir.
Yna gwelant Oen gwiwlan,
Ar ei Orsedd loewedd lân.
Gyda ei blaid euraidd wedd,
Llawn o fawl, llu nefoledd;
Yn dwad, codiad cadarn,
Ar y byd i wir roi barn;
Clywir bloedd y cyhoeddwr
O bedwar gwynt byd o'i gwrr;
Galwad i bob gwlad glir,
At gannoedd a utgenir;
E gyrraedd i bob goror
Daear faith, mawr waith, a môr;
Perir i bawb ympiriaw,
A'r meirwon ddynion a ddaw;
Gwelir pawb yn y golwg,
Diau o drem da a drwg;
A rhennir oll y rheini,
Gwir yw, medd y gair i mi;
Ein Rhi eglur yn rhaglaw.
A'r ddau lu ar ei ddwy law;
Rhai cyfon di-drawsion draw,
Dda helynt, ar ddeheulaw;
A'r anauwial o'u hol hwy,
Wawr isel, ar yr aswy.
A'r llyfrau a'u geiriau gwir,
Gu arwydd, a agorir;

A llyfr gair Mab Mair mau,
Gwirionedd gywir enau;
Llyfr ffraeth creadigaeth Duw
I dylwyth cyn y diluw;
A diball lyfr cydwybod
Yn blaen iawn, blin yw ei nod!
I'r rhai euog llwythog llawn,
Cof-lyfr pechodau cyflawn
I'r dieuog pwyllog pur,
Gesyd anrhaethol gysur;
Pob un grasol nefol nod
A burir yma'n barod,
Fodd enwog, a feddianna
Fawr urddas y Ddinas dda;
A gwyn eu byd hyfryd hwy,
Nerthol yw eu cynhorthwy:
Ni ddeall dyn o ddull doeth,
Cofiwn, pa faint y cyfoeth
A rydd Duw Ior, blaenor ei blaid,
Yn wiw elw i'w anwyliaid;
A'r anufudd yn suddaw
Yn fudan mor druan draw;
Gwae ddynion a gwedd anwir,
Nid hwy a safant eu tir;
Anadl yr Ion cyfion cu,
Fodd chwithig, fydd i'w chwythu,
Fely mauus hysbys hynt,
Flina cur, o flaen corwynt.
Y Barnwr, rheolwr hylaw.
Barn gyfion o'i ddwyfron ddaw;
Dywaid wrth y rhai duwiol
Yn fwyn iawn, fo yn ei ol,—
"Dewch chwi, fy mhlant di-wael,
O'r byd mae gwynfyd i'w gael;

Mae'r Deyrnas roed, hel oedi
I'w chael, bartowyd i chwi;
Hoew-fraint ardderchog hyfryd,
Di ball er seiliad y byd;
Meddiennwch mewn modd union
Dirion swydd y Deyrnas hon;
Am mai da gwnaethoch i mi,
Diochel bydd da i chwi."
A'r rhai anwir rhoddir hwy
I fyneliad ofnadwy;
Dywaid Ef,—"Ewch, ni chewch chwi,
Gelynion y goleuni,
Ond uffern gethern i gyd,
Ddalfa dro dragwyddolfyd;
Tywyllwch caeth annrhaethol
O ddig barotowyd i ddiawl."
Yna yr ant, coddiant caeth
Dygyn, i gosbedigaeth;
Annoethedd drwg a wnaethant,
A drwg, oer gilwg, a gânt.
Y duwiol lu di-wael oll
Ddygir i'r nef yn ddigoll,
I ganu clod, a bod byth,
Mewn addoliad mwyn ddi-lyth,
I'w Prynwr a'u carwr cu
Dewisol a'r Duw Iesu:
Sylwedd y Ddinas oleu,
Por yw hwn byth yn parhau;
Boed inni ran gyfan gu,
Da olud, yn ei deulu;
Byw bwy yno bob ennyd
I ganu mawl, gwyn y myd.

Nodiadau

1. Codwyd y cywydd hwn o un o ysgriflyfrau Rowland Huw. Y mae'r hen fardd wedi rhoddi cywydd ei ddisgybl gyda chywydd ar yr un testyn gan William Wynn, a chydag un o gywyddau Goronwy Owen.