Beryl/Pennod III
| ← Pennod II | Beryl gan Elizabeth Mary Jones (Moelona) |
Pennod IV → |
III.
Ni welant lun
Na rhith yr un
O'r dirgel Ddigwyddiadau
Sy'n cau cynlluniau dyn.
—ALAFON.
I DAD a mam, nid oes dim yn felysach na bod pobl eraill yn edmygu eu plant.
"Gwyn y gwêl y frân ei chyw," medd yr hen ddihareb, ac y mae rhieni, fynychaf, yn meddwl nad oes blant fel eu plant hwy. Nid bob amser y gwelir plant yn deilwng o'r cariad hwn. Tyf rhai i fyny yn ddi-ddiolch, yn anfoesgar ac yn anufudd, nes peri ing calon i'w rhieni a'u gwneud eu hunain yn gas gan bobl eraill. Hyd yn hyn, beth bynnag, yr oedd gan Mr. a Mrs. Arthur hawl i ymfalchio yn eu plant hwy. Rhai annwyl oeddynt i gyd.
Dyna gyfoethog ydych eich dau !" ebe Mr. Goronwy, wedi i'r plant adael yr ystafell. "Ni'n gyfoethog? 'Does gennym ni ddim modur hardd, na busnes fawr, na digon o arian at ein gwasanaeth," ebe Mr. Arthur.
"Na, ond y mae gennych bump o blant annwyl. Mi rown i gymaint ag a feddaf am blant fel eich plant chwi,—am un ferch fel eich merch hynaf chwi."
"Beryl !" ebe Mr. Arthur, mewn syndod pleserus. "Ar Nest y mae pobl, fel rheol, yn sylwi."
"Y mae rhywbeth yn nodedig yn wyneb Beryl," ebe Mr. Goronwy. "Mi hoffwn wylio'i gyrfa hi. Y mae'n sicr o wneud rhywbeth mawr o'i bywyd."
"O, Ifan! Yr wyt yn canmol gormod arnynt i gyd," ebe Mrs. Arthur.
"Nac ydwyf, yn wir, Len, ac nid dweud hyn er mwyn eich boddio chwi eich dau wyf."
Gwridodd Mrs. Arthur pan glywodd yr hen enw nas clywsai bellach ers ugain mlynedd. "Elen" oedd ei henw, ond "Len y galwai Mr. Goronwy hi,— a dim ond ef,—yn y dyddiau pell hynny pan oeddynt yn byw yn yr un ardal ac yn mynd gyda'i gilydd i'r un ysgol ac i'r un capel.
Wel, yr ydym wedi ceisio bod yn ofalus i'w dysgu a rhoi esiampl dda iddynt," ebe Mr. Arthur.
"Y mae hynny'n amlwg," ebe Mr. Goronwy,
"Yr oeddwn i'n gwenu wrth glywed Eric yn sôn wrthych amdano'i hun fel doctor enwog," ebe Mrs. Arthur. "Nid oes terfyn ar uchelgais y crwt."
"Peth da yw uchelgais mewn plentyn," ebe Mr. Goronwy. "Doctor yw ef i fod, ynteu?"
Dyna yw ein bwriad," ebe Mr. Arthur. A beth am y merched?
"Yr ydym am roi'r un chwarae teg i'r merched ag i'r bechgyn," ebe Mr. Arthur.
"Da iawn," ebe Mr. Goronwy.
"Ie, nid felly 'roedd hi yn fy amser i," ebe Mrs. Arthur.
"Y mae mwy o dalent yn Beryl nag sydd yn Eric," ychwanegai Mr. Arthur, "ac y mae llawn cymaint o uchelgais ynddi. Hoffwn iddi gael ei chyfle. Ymhen blwyddyn eto bydd yn barod i fynd i'r Coleg. Efallai y gwelwn hi ryw ddiwrnod yn M.A. neu yn D.Sc."
"Synnwn i ddim na ddaw Nest i ennill ei bywoliaeth trwy ganu. Y mae ganddi lais bach rhagorol," ebe Mrs. Arthur. "Dyna hyfryd a fyddai ei gweld yn gantores enwog."
"Bobo! annwyl! Bydd yn rhaid ichwi wario arian ofnadwy cyn rhoi'r tri ar eu traed," ebe Mr. Goronwy.
"Yr ydym wedi paratoi ar gyfer hynny," ebe Mr. Arthur. Clywsoch yn ddiau am gwmni'r X. L.?"
"Yr wyf wedi clywed yr enw," ebe Mr. Goronwy.
"Wel, rhoes Elen a minnau ein holl ffortun yn hwnnw, bum mlynedd yn ôl. Saith gant o bunnoedd oedd gennym. Y maent yn talu chwech y cant, felly mae ein stoc fach yn agos i fil o bunnoedd heddiw." "Yr ydych yn sicr fod y cwmni'n berffaith ddiogel?"
"O, nid oes amheuaeth am hynny," ebe Mr. Arthur. Buom yn chwilio a holi digon cyn rhoi ein holl eiddo ynddo. Y mae ugeiniau o bregethwyr wedi gwneud fel ninnau. Y mae popeth yn cael ei gario ymlaen yn rheolaidd iawn. O, ydyw, y mae'n hollol ddiogel."
"O'r annwyl! Gobeithio ei fod, neu beth ddaw o addysg y plant?" ebe Mrs. Arthur. "O, ydyw, Elen fach, y mae'n hollol ddiogel," ebe Mr. Arthur, dipyn yn ddiamynedd, ac ychwanegodd, gan droi at Mr. Goronwy, "Yr wyf yn benderfynol o roi addysg dda i'r plant i gyd."
"Da iawn. Dyna'r ffortun orau y gallech byth eu rhoi iddynt,—cymeriad i ddechrau, ac yna addysg. Gellwch wedyn fentro'u gadael i weithio'u ffordd trwy'r byd."
"Pan ddaw'r ddau fach,—Geraint ac Enid, —yn barod at ysgol a choleg, bydd Beryl ac Eric yn ennill, ac yn ddigon parod i helpu tuag at eu haddysg hwy," ebe Mrs. Arthur.
"Yn wir, yr wyf yn gweld dyddiau braf o'ch blaen. Pan fyddwch yn hen, bydd eich plant yn anrhydedd ac yn gysur ichwi."
Felly y bu'r tad a'r fam yn dywedyd eu bwriadau a'u cynlluniau wrth eu hen ffrind. A oeddynt yn cynllunio gormod? Gwyddent fod y dyfodol yn ansicr, ond credent, os gwnaent hwy eu gorau, y byddai pethau yn sicr o droi allan yn iawn. Yn fynych, er hynny, er i bethau ddyfod yn iawn yn y diwedd, nid yn ein ffordd ni y deuant.
Cyn ymadael am y nos, daeth rhyw deimlad sydyn tros Mr. Goronwy a wnaeth iddo ddywedyd fel hyn wrth y ddau :
"Yn awr, gwrandewch, eich dau. Oni ddaw pethau yn ôl eich dymuniad, os bydd eisiau ffrind arnoch rywbryd, a wnewch chwi gofio amdanaf fi? Bydd yn bleser i mi gael bod o help i chwi neu i'ch plant."
Diolchodd Mr. a Mrs. Arthur yn gynnes iddo.
Wrth gwrs, ni ddywedodd Mr. Goronwy ddim am hyn wrth y plant, ond pan ffarweliai â hwy bore trannoeth, rhoes bunt yn llaw pob un o'r pump.