Bro fy Mebyd a Chaniadau Eraill/Gweddi a Gwawr

Bro fy Mebyd a Chaniadau Eraill

gan Humphrey Jones (Bryfdir)

GWEDDI A GWAWR.

LLWYD oedd y bwthyn yng nghysgod y graig,
Warchodai hwyr einioes hên wr a hên wraig;
Bu'r ddau yn gyfrannog o helynt y fro—
Ei hawddfyd a'i hadfyd er's blwyddi cyn co;
Ond nid yw ardaloedd yn cofio'u dyledion
I'w hên gymwynaswyr pan ddaw eu treialon.
Ai popeth ymlaen mewn gorfoledd mi wn,
Heb neb yn ystyried hên bobl Ty Crwn;
Ond nid ydyw Henaint yn colli ei ffordd
I dŷ neb pwy bynnag, a disgyn fel gordd
Wnaeth troed y gwr arfog ar riniog y drws
Fu'n dyst o helyntion yr hên fwthyn tlws.

Caledi arweiniodd Sion Pari ryw fore trwy rewwynt ac ôd,
I ddadleu ei hawl, nid ei dlodi, at swyddog goludog ei gôd;
Bu'r henwr a'i law ar olwynion yr ardal cyn geni y dyn,
Sydd heddiw trwy borth ei elusen yn gwadu'i ddyletswydd ei hun.
Troi'n ol i'r Ty Crwn at ei Elen a gafodd yng nghynnydd y dydd,
Heb ddim ond ei ddagrau yn loewon, ynghanol cymylau mor brudd;
Wrth gofio amseroedd addfwynach, ac wrth adolygu eu rhawd,
Ystyrient mor drist oedd wynebu y Diwedd yn hên ac yn dlawd.

Ond galwodd ryw ffrynd gydag awel y nawn
I edrych am danynt; peth rhyfedd iawn, iawn
Oedd gweld neb yn llwybro i'r bwth tan y graig
O fore hyd hwyr ond Sion Pari a'i wraig,
Darllenodd benodau eu hadfyd yn rhwydd, '
Doedd dim ond tylodi yn tremio'n ei ŵydd;
Ystyriodd mor chwith gan eu hunig fab, John,
Fai gweld ei rieni mewn adwy fel hon.

Oferedd yw oedi 'nhy adfyd, cychwynodd y cyfaill i ffwrdd,
Gan adael tystiolaeth o'i galon garedig ar ymyl y bwrdd;
Ymwelodd a Swyddog yr Undeb, anfonodd air bach dros y don,
(Mae awgrym yn ddigon i blentyn) ar wefus y fellten i John.
Trefnodd y Swyddog dreng cyn hir
I symud y ddau i Dyloty'r Sir;—
Eu symud yno mewn henaint gwyw,
I orffen marw, ac nid i fyw.
Symud y ddau o gynefin oes,
I roi eu hysgwyddau dan drymach croes;
Mae sarhad yn drymach na thlodi ei hun;
Nid pawb sydd yn cofio fod calon mewn dyn.

Daeth cysgodau'r noson olaf drostynt yn yr hen Dy Crwn,
Ni fu dau yn ceisio cysgu awr erioed dan drymach pwn,
Ond mae'r Nef yn rhoi ymwared yn adwyon cyfyng oes;
Gweddi daflodd borth agored iddynt hwy o dan eu croes.

Hawdd oedd deffro fore trannoeth,
Nid yw Ing yn cysgu'n drwm;
Edrych arnynt yn wylofus.
Wnai hen furiau'r bwthyn llwm.

Dacw gerbyd yn cyfeirio
At y llidiart, cerbyd hardd
Swyddog yr Elusen ydyw;
Nage! John sy'n dod trwy'r ardd;
Mae ei ddagrau yn aberoedd,
Ond cyhoedda megys cawr:—
"Duw a minnau gaiff eich gwarchod";
Wedi'r Weddi, daeth y Wawr.

Nodiadau