Caniadau Barlwydon Llyfr 1/Y Llam Angeuol

← Breuddwyd

Caniadau Barlwydon Llyfr 1 gan Robert John Davies (Barlwydon)

Y Bugail →

Y LLAM ANGEUOL:

Sef, Llinellau Coftadwriaethol am y diweddar Mr. David Ellis, yr
hwn a gyfarfyddodd a'i angeu trwy foddi yn yr Afon Teigil ar ei
ffordd i'r Chwarel.
(Cyflwynedig i'w rieni).

PAN oedd ffurfafen glir
Yn brydferth uwch eich pen,
A rhyw ddedwyddwch pur
O fewn eich anedd wen,—
Ar ael y nen yn dringo fry
Mi welaf gwmwl llwythog du.

O'i gôl mae'r dymhestl gerth
Yn gwgu ar y bryn,
A thorodd yn ei nerth
Uwchben eich bwthyn gwyn:
Y boreu oedd ddeniadol iawn,
Ond llawn gofidiau yw'r prydnawn.

Eich hoffus lencyn llon
Gychwynai at ei waith,
Heb dristwch yn ei fron
Na dwys ofalon chwaith;
Aeth encyd fer o dŷ ei fam,
A chroesodd yr angeuol lam.

Ni thybiai fod yr angeu erch
'N ei ddisgwyl ef ar fin y don,
Ond arno rhoes ei fryd a'i serch,
Gwnaeth ef ei frad y funyd hon:
Byrhau ei daith a fynai ef—
Byrhaodd hi o'r byd i'r nef.

O angeu! dywed im' paham
Y tynaist ef i'r dyfrllyd fedd?
Bydd hanes yr angeuol lam
Yn ddianrhydedd ar dy gledd;

Dygaist ofidiau—a dy frâd
A lanwodd ardal â thristâd.

Pe gallet ateb, byddai 'th lef
Yn falm i glwyfau tad a mam;
'R oedd eisieu David yn y nef,
Rhaid oedd myn'd trwy'r angeuol lam:
Aeth heb ofidiau drwy y don—
Y ffordd agosaf ydoedd hon.

Mewn byd o amser ber fu 'i daith—
Byr fu 'i ofidiau yn y glyn,
Mae heddyw'n seraph glân di—graith
Yn nghwmni'r Oen ar Seion fryn:
Yr oedd angylion fel mewn brys
Am ddwyn eich mab i'r nefol lys.

Yn brydferth fel rhosynau gardd
Ei heirdd rinweddau ddeil o hyd,
Ei fywyd bery'n wyn a hardd
I berarogli yn y byd:
Mae gweithred o ddaioni'n byw
Yn ddigyfnewid—fel mae Duw.

Ni chuddiwyd yn y beddrod llaith
Ond amwisg frau—yr enaid pur
Ehedodd fry i ben ei daith,
Tu hwnt i dristwch, poen a chur;
Pa fodd diengaist, David bach,
Heb ddweyd ffarwel a chanu'n iach?

'R oedd rhyw ddireidi yn ei wedd,
A rhyw sirioldeb ar ei rudd;
Edrychwn arno drwy y bedd—
O wlad y nos i wlad y dydd;
Neshau'ry'm ninau at y lan,
Cawn groesi'r afon yn y man.

Diengaist, do, yn gynar iawn,
Cyn gwel'd croeswyntoedd geirwon byd;
Y ddaear mewn galarwisg gawn,
Tra tannau'r nef yn llon i gyd;
Cawn eto 'th gwmni maes o law—
Cysgodau'r glyn a welwn draw.

Mae'r Teigil yn y cwm o hyd
Yn rhedeg ar ei thaith i'r môr,
Mae megis terfyn rhwng dau fyd—
Agorodd hon i ti y ddor
I dir paradwys pob mwynhad,
Heb afon ar goflyfrau'r wlad.

Rieni hoff, os llwythog iawn
Yw'ch bron gan ofid, poen a braw,
Chwi gewch esboniad helaeth, llawn
Ar droion Duw yr ochr draw;
Er holl groeswyntoedd byd a'i loes,
Glynwch yn dynach wrth y Groes.