Caniadau Watcyn Wyn/Os na wna i, mae arall a'i gwna

Caniadau Watcyn Wyn

gan Watkin Hezekiah Williams (Watcyn Wyn)

"OS NA WNA I, MAE ARALL A'I GWNA."

MAE 'r byd yn felldith drwyddo i gyd,
A dyn yn dwyllwr—dyna 'r gwir;
Os bydd dyn gonest felly o hyd
Aiff rhwng y lladron cyn bo hir;
Cynygion drwg sy 'n temtio dyn
Sy 'n ceisio byw yn symol dda;
I dd'wedyd rhyngddo ag ef ei hun,
"Os na wna i, mae arall a'i gwna.'

Mae bys hudoliaeth wrthi o hyd
Yn pwyntio 'r peth sy 'n denu gwanc;
Mor hawdded yr ysgoga 'r byd,
Mae wedi ei arfer er yn llanc;
Wrth ddilyn twyll ac arfer gwneyd
Yr hyn sydd ddrwg, a dim o'r da;
'Doe dim os heddyw braidd wrth dd'weyd
Os na wna i, mae arall a'i gwna.

Mae cystadleuaeth wedi myn'd
I fod yn felldigedig 'n awr;
A dynion da yn d'od yn ffrynd
I ddrwg—ond peidio 'i fod yn fawr;
Mae ysbryd yr "Hen Ysbryd drwg"
Yn cydio dynion megys plâ,
A hyn, yn myned fel y mwg—
Os na wna i, mae arall a'i gwna.

Mae hud yr hen ddiareb ffwrdd
Yn gwibio beunydd ar ei daith;
Ond dyna 'r man lle daw i gwrdd
A dyn fynychaf, yn y "gwaith."
Tro sly, nid hir bydd heb ei wneyd,
Mae'r lle yn llawn o negers da;
Nid oes dim amser yno i dd'weyd,
Os na wna i, mae arall a'i gwna.

Mi fum i'n gweithio mis neu ddau
Ar bwys un o'r rhai "arall" hyn;
A minau "golier" dû, fel tae
Yn ceisio byw yn weddol wyn;
Yn plundro dim, a d'weyd y gwir,
Yn gweithio 'r dydd fel gweithiwr da;
Ond dysgodd hwn fi cyn bo hir—
Os na wna i, mae arall a'i gwna.

Ar gornel rhyw hen "dalcen glo,"
'Roedd cyfle iawn i dynu dram;
Fe daflwyd llawer llygad tro
Wrth basio heibio—gwyddoch pam;
Rheolau'r gwaith waha. ddai 'i gwrdd
A'r cnepyn glo—shwd gnepyn da;
Ond hyn a'i cipiodd ef i ffwrdd,
Os na wna i, mae arall a'i gwna.

Aeth rhyw glep fach i'r "gaffer" mawr,
A thrwyddo 'n garn i feistr y gwaith;
Bu 'r dyn a'i cariai 'n eistedd lawr,
Dan faich ei os wrth fyn'd i'w daith;
Nid oedd y peth ddim fawr o beth,
Ddim fawr o ddrwg na fawr o dda,
Ond aeth i dalu yr hen dreth—
Os na wna i, mae arall a'i gwna.

Nid oes dim chwareu teg i gael,
I fynu ceiniog am ei waith;
I fyn'd i'w le yn fradwyr gwael
Geill gonest gyfri' chwech neu saith;
Os daw rhyw anffawd idd ei gwrdd
Rhaid gweithio ar y cynyg ga;
Mae hyn yn taflu dadl i ffwrdd—
Os na wnai di, mae digon a'i gwna,

Rhaid i ddyn beidio bod fel dyn.
Neu beidio byw yr un a fyn;

Fel rhyw un "arall" mae pob un
Yn ceisio byw y dyddiau hyn;
Rhaid byw y'nghanol tân a mwg,
A chyfri' hyny yn fyd da;
A marchog tôr yr Ysbryd drwg——
Os na wna i, mae arall a'i gwna.

'Rwyf fi yn gadael peth fel hyn,
Gwnaed pob un arall yr un petli;
Ac yna daw'r byd dû yn wyn,
O hyn o fai heb arno feth;
Pan ddaw y byd i gyd yn un,
Ni fydd neb arall ynddo'n bla;
Na'r syniad hwn i demtio dyn—
Os na wna i, mae arall a'i gwna.

Nodiadau