Cofiant y Parch Thomas Edwards, Cwmystwyth/Pregeth V
| ← Pregeth IV | Cofiant y Parch Thomas Edwards, Cwmystwyth gan John Evans, Abermeurig |
Pregeth VI → |
PREGETH V.
CRIST Y BUGAIL DA.
Am hyn, y mae y Tad yn fy ngharu i, am fy mod i yn dodi fy einioes, fel y cymerwyf hi drachefn."
WRTH ddarllen Dameg y Bugail Da yn ystyriol, yr ydych yn gweled fod gan Grist ei bobl neillduol yn y byd, a bod y cyfryw yn y fath sefyllfa, fel yr oedd yn rhaid iddo fel Bugail wneyd aberth mawr er mwyn eu hiachawdwriaeth. Ond er fod yr aberth mor fawr, yr ydym yn ei gael yn barod i'w wneyd.
Mae yn ein taro wrth ddarllen y Datguddiad Dwyfol ymhob man mai y peth mwyaf sydd wedi cael sylw y Duwdod yw prynedigaeth dyn, neu iachawdwriaeth yr eglwys. Odid fawr nad oes gan bawb o honom ei brif waith, mae hwnw hefyd gan Dduw.
"O holl weithredoedd nef yn un,
Y benaf oll oedd prynu dyn."
Dymunaf alw eich sylw yn
I. AT Y GWAITH MAWR YR YMGYMERODD Y MAB AG EF, sef prynu ei bobl, trwy roddi ei einioes drostynt. Mae yn rhaid fod rhywbeth mawr yn galw am hyny. Mae yn ffaith ddifrifol fod yr holl deulu dynol wedi myned yn gaethion gan ddiafol a phechod, gan ddeddf a chyfiawnder Duw, a than gollfarn driphlyg, "Oblegid pawb a bechasant, ac ydynt yn ol am ogoniant Duw. Yr ydym ni wrth naturiaeth yn blant digofaint megis eraill." A pha beth bynag a ddywedir yma am y praidd a roddwyd i Grist, nid oes dim gwell i ddweyd am danynt "wrth naturiaeth." Os oedd cadw i fod arnynt, yr oedd yn rhaid i hyny fod yn gyfiawn, yn gystal a thrwy allu; yr oedd yn rhaid iddo fod yn gyson âg anrhydedd y gyfraith oeddynt wedi droseddu, ac â chymeriad y Deddfroddwr. Nid oedd neb a allasai ymgymeryd â'r gwaith hwn, ond yr Un a wnaeth. Yr oedd yn ewyllys ac arfaeth y Tad achub, a dwyn meibion lawer i ogoniant." Ond pwy oedd i'w gwaredu? Pwy sydd ddigonol i'r pethau hyn? Pwy allasai agoryd y ffordd i waredigaeth, a rhyddhau y rhai a "garcharwyd yn gyfiawn"? Pwy allasai "ddinystrio yr hwn oedd a nerth marwolaeth ganddo"? Yr oedd gan y Mab ddigon o allu i luchio bydoedd i fod â gair o'i enau; ac er fod ynddo ddigon o awydd gwaredu pechaduriaid, fel yr oedd yn Dduw, ond nid â gair y gallasai wneyd hyny.
Yr oedd yn rhaid i Waredwr pechaduriaid weithio teilyngdod digonol er bod yn alluog i'w gwaredu. Os oedd yn ymgymeryd â'r gwaith o ddileu euogrwydd, yr oedd yn rhaid bod ganddo yr hyn a offrymai. Gan hyny, nid "naturiaeth angylion a gymerodd efe, eithr had Abraham. Gan fod y plant yn gyfranogion o gig a gwaed, yntau hefyd yr un modd a fu gyfranog o'r un pethau, fel trwy farwolaeth y dinystriai efe yr hwn oedd a nerth marwolaeth ganddo, hyny yw diafol." Gan iddo gymeryd ein natur ni i undeb â'i Berson dwyfol, yr oedd mewn sefyllfa i ddweyd fod ganddo "einioes i'w dodi i lawr," dros y rhai oedd yn cael eu caru gan y Tad. Felly, gwelwn nad oedd yr un bôd creadigol yn alluog i gyflawni gwaith mawr prynedigaeth dyn, ac nad oedd Mab Duw ei hun yn abl i'w gyflawni fel yr oedd yn Dduw yn unig, Dim ond undeb y dwyfol â'r dynol allasai wneyd hyn; nis gallasai y Duwdod ddioddef a marw, na dyn roddi mwy o ufudd—dod na throsto ei hun, hyd yn nod pe byddai yn berffaith sanctaidd. Ond dyma wirionedd gogoneddus,—"Y Gair a wnaethpwyd yn gnawd." "Aberth ac offrwm nis mynaist, eithr corff a gymhwysaist i mi." Dyma un yn meddu ar einioes nad oes neb arall yn meddu ei chyffelyb. Ac nid marw yn unig sydd yn gynwysedig mewn dodi ei einioes i lawr: ond yr oedd ei holl fywyd yn fywyd o aberthiad; yr oedd ei fywyd o'r bru i'r groes yn fywyd o fyned i lawr, nes cyraedd gwaelodion dyffryn darostyngiad. A phan fu farw y cyflawnodd yr act olaf yn y "dodi i lawr," ac y "perffeithiwyd ef trwy ddioddefiadau."
Mae yn rhoddi ei einioes. Mae llawer yn ymgymeryd â gwaith dros eraill, na byddent byth yn ei wneyd, pe byddent yn gwybod y byddai y canlyniadau mor golledus a phoenus. Ond dyma un a wyddai y cwbl o'r dechreuad,—gwyddai am y preseb a'r tlodi, am yr Aifft a Nazareth, am y temtiad a'r erlid, am yr ardd a'r ing, am y gwerthu a'r bradychu, am y goron ddrain a'r fflangellu, am y groes a holl ddyfnderoedd ei ddioddefiadau. Eto, ymgymerodd â'r cyfan yn wirfoddol. A thrwy ddodi ei einioes i lawr felly, mae wedi enill digon o deilyngdod i waredu tyrfa nas gall neb ei rhifo, a'u codi i fod byth ar ei ddelw
II. FOD CRIST TRWY HYN WEDI DYFOD YN WRTHDDRYCH CARIAD NEILLDUOL EI DAD—" Am hyn y mae y Tad yn fy ngharu i."Mae llawer mab hynaf, trwy briodi morwyn dlawd, wedi colli ewyllys da ei dad, a'i dori allan hefyd o'r etifeddiaeth. Ond, bobl anwyl, dyma Fab Duw yn ymbriodi ag achos pechaduriaid y ddaear, ac yn dyfod yn wrthddrych cariad ei Dad trwy hyny. Y dirgelwch yw hyn, yr oedd ewyllys y Tad yn gymhelliad i'r Mab i ddodi ei einioes, a chan i'r Mab wneyd hyny trwy orchymyn y Tad, a chydag ymhyfrydiad yn y gwaith, cafodd y Tad megis rhyw gymhelliad newydd i'w garu.
Nid oes eisiau dweyd wrth neb o honoch fod y Mab yn wrthddrych cariad y Tad, ar gyfrif y berthynas sydd rhyngddo âg ef fel ei dragwyddol genhedledig Fab, ac yn meddu yr un perffeithiau ag ef. Nis gallai y Tad lai na'i garu gan mai ei ddelw ef ydoedd. Ond pwnc mawr yr adnod yw, iddo ddyfod yn wrthddrych cariad arbenig y Tad, am iddo fel Bugail Da roddi ei einioes dros y defaid. Mae y Tad yn ei garu am ei fod yn Gyfryngwr, a'r "dyn Crist Iesu." Nis gwn a yw yn ormod dweyd fod y natur ddynol wedi ei chyd-ddyrchafu a'r ddwyfol ar gyfrif y marw, i fod yn wrthddrych cariad ac ymhyfrydiad tragwyddol y Tad. Mae Crist, trwy ddodi ei einioes, wedi amlygu cariad y Tad ei hun, ac wedi gogoneddu cymeriad a llywodraeth ei Dad, fel y teimlai Crist ddedwyddwch mewn dweyd, "Mi a'th ogoneddais di ar y ddaear." Yr oedd cariad Abraham at Isaac ei fab yn deilwng o gariad tad bob amser; ond diau genym fod gwaith Isaac yn cymeryd ei rwymo mor dawel ar ben Moriah, wedi enyn cariad Abraham ato yn fwy nag erioed. Mae yr ufudd-dod hyd angau wedi gwneyd Crist yn debyg gan ei Dad. Nid oedd dim yn ormod gan Pharaoh ei roddi i Joseph wedi iddo ddeongli ei freuddwydion, ac nid oes dim yn ormod gan Dduw ei roddi i'w Fab, wedi iddo amlygu ei gariad tuag at y byd. Nis gallaf yn awr ond dwyn ychydig o eiriau y proffwydi a'r apostolion ymlaen er mwyn amlygu cymeradwyaeth y Tad o Grist, a'r anrhydedd mae yn osod arno am iddo farw. "Wele fy ngwas, yr hwn yr ydwyf yn ei gynal, fy etholedig i'r hwn y mae fy enaid yn foddlawn; rhoddais fy ysbryd arno, ac efe a ddwg allan farn i'r cenhedloedd. Am hyny y rhanaf iddo ran gyda llawer, ac efe a rana yr ysbail gyda'r cedyrn, am iddo dywallt ei enaid i farwolaeth. Gofyn i mi, a rhoddaf y cenhedloedd yn etifeddiaeth i ti, a therfynau y ddaear i'th feddiant," &c.
Dangosodd y Tad ei gymeradwyaeth o hono pan oedd yma yn nyddiau ei gnawd. Ar ei enedigaeth, anfonodd angylion i'w addoli, ar ei fedydd canmolodd ef fel ei "Anwyl Fab," ar ei demtiad daeth angylion i weini arno. Ac fel yr oedd yn myned ymlaen gyda'r gwaith, amlhaodd y Tad ei dystiolaethau o'i gymeradwyaeth o hono yn y gweddnewidiad, a phan ddaeth y llef hono o'r nef "Mi a'i gogoneddais, ac a'i gogoneddaf drachefn." Ac wedi gorphen ei waith a'i ddodi yn y bedd, ni oddefwyd iddo weled llygredigaeth, ond yr oedd yn rhaid i'r nef frysio eto tua'r ddaear foreu y trydydd dydd, er mwyn amlygu cymeradwyaeth i'w holl waith, trwy ei ddyrchafu oddiwrth y meirw.
Nid oedd dim yn y Mab oedd yn boddloni y Tad yn fwy na'i fod yn marw dros bechadur, ac nid oes dim a'i boddlona yn fwy yn awr na gweled pechadur yn credu yn y Mab. Dim ond i chwi gusanu y Mab, caiff eich holl bechodau eu taflu o'r tu ol i'w gefn am byth.