Dyddanwch yr Aelwyd/Ochenaid yr Hen Wmffra ar ol Mabolaeth

Dyddanwch yr Aelwyd

gan Hughes a'i Fab, Wrecsam

OCHENAID YR HEN WMFFRA AR OL MABOLAETH.

Yr oeddwn yn ngwanwyn fy oes,
A blod'yn fy ie'nctyd yn llon,
Heb wybod am lymder un loes
I chwerwi melysder fy mron;
Na chynal un gofal yn ddyfal am ddim,
Ond chwareu'n galonog wych enwog a chwim.

Ar redeg i'r ysgol yr awn,
Ac yna i drin y "bèl droed",
Ac wrth ddyfod adref prydnawn
Y dringwn hyd gangau y coed;
Awn at y mór eilwaith yn llawen a llon
Esgynwn yr hwylbren—a nofiwn y don.

Yn fuan symudais fy lle,
Gan âdael difyrwch y plant,
A dilyn gwyryfon i'r dre,
I ymofyn difyrwch cerdd dant;
Awenau fy nwydau ollyngwyd yn rhydd
A rhedais yn nghanol pleserau fy nydd.

Ond och fy ieuenctyd mawr werth
Aeth ymaith fel ewyn y dòn,
O'r braidd cefais wisgo fy nerth
Cyn rhoddi fy mhwys ar fy ffon
Drychiolaeth hyll, araf, syn, llwyd, hurt, difri,
A'i enw yw HENAINT, a ddaeth ataf fi.

Cyffroi mewn cenfigen a wnaeth
Pan welodd fi'n chwareu mewn hoen,
Ac O! mor llechwraidd y daeth
I'm gwisgo à mantell o boen;
Ysgytwodd fy mhabell, rhyddhaodd bob hoel,
Mae'm dwylaw'n grynedig a'm coryn yn foel.

Ergydio mae'r gwanwyn yn hardd
Egwyddor o fywyd i frig
Pob coeden—pob maes a phob gardd
A chwarddant;—a gwerdd fydd pob gwisg:
Ond awel lem Hydref a'u gwywa hwy'n nghyd
A gedy y goedwig mewn pruddglwyf i gid.

Yn nhymor fy ie'nctyd fel hyn,
Llawn bywyd, llawn harddwch, llawn nwyf,
Fel ewig ar lethr y bryn
Yr oeddwn;—ond O! fel yr wyf
Daeth awel lem henaint dros fynwent y llan,
A gwywodd fy nhegwch i gyd yn y fan.

Ail wisgo ei blodau wna'r ardd,
Ail ddeilio wna'r coedydd yn nghyd,
Ail egyr y rhosyn yn hardd,
Ail enir holl anian i gyd;
Yr adar fu'n cysgu ail ganant mewn bri,
Ond och! ni ddaw ie'nctyd yn ol ataf fi.

Gostegodd per lais merched cân,
Aeth duwies cerddoriaeth yn fud,
Fe oerodd— diffoddodd ei thân,
A drylliwyd ei holl offer drud;
Y llais oedd bereiddiach na thànau'r holl w!ad
Sy'n awr yn wichedig grynedig oer nâd.

Fe giliodd y gwrid têg o'm grudd,
Fe syrthiodd fy nannedd i gyd,
Y llygad fu'n llon sydd yn brudd,
Adfeilio mae'r babell, o hyd;
Nis gallaf gan henaint braidd godi fy mraich,
Mae'r anadl yn pallu, a'r einios yn faich.

Yn iach i fywiogrwydd a grym,
Yn iach i lawenydd y llawr,
Daeth artaith a gofid tra llym,
I'm llethu a'm nychu yn awr;
Mae angel marwolaeth yn minio ei gledd,
A minnau yn edrych dros geulan fy medd.

Yn fuan, yn fuan mi af
I orwedd i, stafell y glyn,
Eiddunaf drugaredd fy Nâf,
I'm henaid, O! rhodded im hyn:
Fy nghysur mewn henaint yw gobaeth cael byw
Mewn ie'nctyd ac urddas yn ninas fy Nuw.

—HUGH TEGAI.

Nodiadau