Enwogion Ceredigion/John Davis, Collumpton
| ← John Davis Castellhywel | Enwogion Ceredigion Bywgraffiadau gan Benjamin Williams Bywgraffiadau |
Timothy Davis, Evesham, |
DAVIS, JOHN, oedd enedigol o Bontfaen, yn Nyffryn Aeron, ac nid pell o borthladd Aberaeron. Astudiodd yn gyntaf o dan yr enwog David Davis, o Gastell Hywel; yna yn y Coleg Presbyteraidd yng Nghaerfyrddin, y pryd hwnw o dan olygiaeth y Parch. Robert Gentleman, ac ar ol hyny am ddwy neu dair blynedd yn Daventry, o dan y Parch. Thomas Belsham. Tra yn Daventry, aeth i goleddu syniadau Undodaidd, er iddo gael ei ddwyn i fyny yn y ffydd Drindodaidd. Yr oedd Mr. Belsham y pryd hwnw yn iawn-fiyddiog, ac yn dra gofidus am fod Mr. Davis yn cael ei arwain allan o'r ffordd gywir, fel y tybiai ar y pryd. Ymsefydlodd Mr. Davis yn gyntaf yn eglwys fechan yn Cumberland, a chadwai ysgol. Nid arosodd yno yn hir; ond arferai un o'i hen ysgolheigion ddwy waith y flwyddyn ddanfon iddo anrheg o arian byth oddi ar hyny, barch iddo, a rhag ofn fod ei gyflog yn rhy fechan i un mor egwan o gorff ag oedd ef. Ei faes nesaf oedd Collumpton, yn swydd Devon, lle y treuliodd y gweddill o'i oes mewn parch mawr yn ei eglwys, a chan ei ysgolheigion, gyda'r rhai y buasai yn eistedd i lawr i'w dysgu, fel arfer, y nos olaf ond un cyn iddo farw. Yr oedd yn ddyn o arferion ysgolheigaidd, yn ddarllenwr mawr, hoff iawn o'r Dr. Nathaniel Lardner, a'r Dr. Joseph Priestley (yr olaf yn gydoeswr), ac yn benderfynol iawn yn y casgliadau a fuasai wedi ffurfio. Gadewid ef yn nodedig o ddi-dderbyn wyneb a chydwybodol, a thrwy orllewin-barth Lloegr adwaenid ef fel "Honest John Davis" Ni fuasai erioed yn briod. Nid oedd yn ddoniol fel pregethwr, ond yn cael ei hoffi a'i ganlyn fwaf gan y rhai a'i hadwaenent oreu. Bu farw Rhagfyr 16, 1824. Buasai yn gyfaill a chyfarwyddwr i David Jenkin Rees, Llwydjack, a pharhasant yn hoff o'r naill y llall, nes i angeu gymmeryd ymaith y blaenaf yn 1817.