Geiriadur Bywgraffyddol o Enwogion Cymru 1867-Cyf I/Arthol
| ← Arthfael Hen | Geiriadur Bywgraffyddol o Enwogion Cymru 1867-Cyf I gan Josiah Thomas Jones |
Arthur, Gruffydd Ab → |
ARTHOL, a elwir Arthgallo gan Geoffrey o Fynwy, mab Morydd, a dylynydd ei frawd Gorfyniawn i orsedd Prydain. Yn ol Brut, yr ocdd ar y cyntaf yn dywysog o nodwedd ganolig, oblegyd efe a ddarostyngodd y boneddigion, a godai y gwael i anrhydedd, ysbeiliai y cyfoethog trwy gribddeiliad, fel y cododd y bobl o feddianau yn ei erbyn ac a'i diorseddasant, a gosodasant ei frawd Elidyr, a elwid y Tosturiol, ar yr orsedd. Ar of teyrnasiad o bum mlynedd, Elidyr a adferodd y frenhiniaeth i'w frawd Arthol, yr hwn y pryd hwnw oedd wedi ymadael a'i arferion drwg blaenorol; a pharhaodd i deyrnasu yn gyfiawn am ddeng mlynedd wedi hyny, hyd ei farwolaeth. (Gwel yr hanes yn helaethach yn y Myv. Arch. ii. 161.)