Gwaith Mynyddog Cyfrol 2/Ffarwel y Flwyddyn

Gwaith Mynyddog Cyfrol 2

gan Richard Davies (Mynyddog)

FFARWEL Y FLWYDDYN

Ar noson ddrychinog, a gwyntog, ac oer,
Ysgubai'r ystormydd dros wyneb y lloer;
'Roedd delw y gaeaf ar ddaear a nen,
A thymor y flwyddyn yn dyfod i ben.

"Ffarwel," ebe'r flwyddyn, "fe ddarfu fy ngwên,
Fy meibion, y misoedd, a'm gwnaethant yn hen;
Ces amdo yn barod, o lwydrew yn haen,
A dôr tragwyddoldeb sy'n agor o'm blaen.

"Ffarwel," ebe'r flwyddyn, "'rwy'n estyn fy llaw,
A honno yn wleb gan y ddrycin a'r gwlaw;
'Rwy'n mynd i fyd arall i gloddio fy medd,
A'm chwaer sydd yn dyfod wrth droedfainc fy sedd.

"Pan anwyd fi gyntaf, 'roedd gwywder ar daen,
A mynwent prydferthwch o'm hol ac o'm blaen;
Daeth gwanwyn 'rol hynny, a'r blodyn morgun
A gododd ei sedd ar ei feddrod ei hun.

"Fe chwarddai y ddaear, a gwridai yr haul,
A minnau'n ysmalio mewn glesni a dail;
A chanai y gôg ei Sol-ffa y fan draw,
A'r fronfraith a ganai'r hen nodiant gerllaw.

"Daeth Mai gyda hynny a hirddydd a haf,
Ar fynwent y gaeaf daeth gerddi mor braf;
Priodais â harddwch gan gredu yn siwr
Fod llawnder Mehefin yn gyfoeth i'm gŵr.

"Pryd hynny, agorai'r amaethwr ei gêg,
A dywedai,—‘'Nawr, flwyddyn, mae eisieu hin dêg;'
Ond er iddo waeddi, y gwlaw oedd yn dod,
A'r m'linydd yn diolch am ddŵr ar ei rôd.

"Mi gefais fy meio am wlawio cyhyd,
A gwneuthur cryn niwed i'r gwair ac i'r ŷd;
Ond cofiwch chwi, ddynion, beth bynnag fu'r drefn,
'Roedd Duw a Rhagluniaeth o hyd wrth fy nghefn.

"O ddiwrnod i ddiwrnod, aeth haf ar ei hynt,—
Gostyngodd yr heulwen, a chododd y gwynt;
Daeth llwydrew fel lleidr, pan giliai yr haul,
Rhodd wenwyn ym mywyd y blodau a'r dail.

"Dechreuais cyn nemawr a wylo yn hallt,—
Dechreuodd y stormydd a thynnu fy ngwallt;
Aeth haf a'i brydferthwch i mi yn ddi goel,
'Rwy' heno yn marw yn dlawd ac yn foel.

"Mi glywais y clychau yn canu mor llon,
Wrth weled babanod yn dod at y fron;
Bum i gyda'r mamau yn siriol eu pryd
Yn gwenu a siglo uwch ben llawer crud.

"Mi glywais y clychau,—daeth mab a daeth merch
At allor yr eglwys i roi cwlwm serch;
Ar ol i mi farw, d'wed gwragedd di ri',—
‘Wel hon oedd y flwyddyn ro'dd fodrwy i mi.'

"Mi glywais y clychau yn brudd lawer gwaith,—
Mi welais yr elor yn myned i'w thaith;
Ar filoedd ar filoedd ce's weld yn ddiau
Y beddrod yn agor,—yn derbyn,—a chau!

"Ffarwel iti, ddaear,—ffarwel iti, ddyn,
Ffarwel yr hen bobol,—ffarwel, fab a mun;
Mae'n rhaid i ni 'madael, 'rwy'n marw, fy ffrynd,—
'Rwyt tithau yn dod os y fi sydd yn mynd.

"Ffarwel iti, Gristion, mae'm llyfrau ar gael,
Mae'm cyfrif fan honno i'r gwych ac i'r gwael;
'Rwy' wedi 'sgrifennu yn rhad ac yn rhydd,
MADDEUANT ar gyfer dy enw bob dydd.

"Ffarwel, ddyn annuwiol, mae gennyf ar lawr
Hen fill yn dy erbyn sy'n hynod o fawr;
'Rwy' heno'n rhy wanllyd i ddweyd yr amount,
Cawn oleu byd arall i setlo'r account!"

Nodiadau