Gwaith Goronwy Owen Cyf II/Caniad y Cymrodorion

Gwaith Goronwy Owen Cyf II

gan Goronwy Owen

golygwyd gan Owen Morgan Edwards

CANIAD
I'r Hybarch Gymdeithas o Gymrodorion, yn Llundain; ac
i'r hen odidawg iaith Gymraeg: ar y pedwar mesur ar
hugain.

1. Englyn Unodl Union.
MAWL i'r Ion! aml yw ei rad,—ac amryw
I Gymru fu'n wastad:
Oes genau na chais ganiad.
A garo lwydd gwŷr ei wlad?

2. Proest Cadwynodl.
Di yw ein Twr, Duw, a'n Tad;
Mawr yw'th waith ym môr a thud;
A oes modd, O Iesu mad,
I neb na fawl, na bo 'n fud?

3. Proest Cyfnewidiog.
Cawsom far llachar a llid.
Am ein bai yma 'n y byd;
Torres y rhwym, troes y rhod,
Llwydd a gawn a llawn wellhad.

4. Unodl Grwca.
Rhoe nefoedd yr hynafiaid
Dan y gosp; a dyna gaid;
Llofr a blin oll a fu 'r blaid—flynyddoedd,
Is trinoedd estroniaid.

5. Unodl Gyrch.
Doe Rufeinwyr, dorf, unwaith.
I doliaw 'n hedd, dileu 'n hiaith,
Hyd na roes Duw Ion, o'i rad,
O'r daliad wared eilwaith.

6. Cywydd Deuair Hirion.
Aml fu alaeth mil filoedd;
Na bu 'n well, ein bai ni oedd.

7. 8. Cywydd Denair Fyrion
ac Awdl Gywydd ynghyd.
Treiswyr trawsion
I'n iaith wen hon,
Dygn adwyth digwyn ydoedd,
Tros oesoedd, tra y Saeson;

9. 10. Cywydd Llosgyrnawg, a Thoddaid ynghyd
Taerflin oeddynt hir flynyddoedd;
Llu a'n torrai oll o'n tiroedd
I filoedd o ofalon;
Yno o'i rad, ein Ner Ion,—a'n piau,
A droe galonnau drwg elynion.

11. Gwawdodyn Byr.
Ion trugarog! onid rhagorol
Y goryw 'r lesu geirwir, rasol?
Troi esgarant traws a gwrol—a wnaeth
Yn nawdd a phennaeth iawn ddiffynol.

12. Gawdodyn Hir.
Coeliaf, dymunaf, da y mwyniant,
Fawr rin Taliesin, fraint dilysiant,
Brython, iaith wiwlon a etholant
Bythoedd, cu ydoedd, hwy a'i cadwant
Oesoedd, rai miloedd, hir y molant—Ner:
Moler; i'n gwiw Ner rhown ogoniant.

13. Byr a Thoddaid.
A dd'wedai eddewidion—a wiriwyd
O warant wir ffyddlon
Od âi 'n tiroedd dan y tacrion,
Ar fyr dwyre wir Frodorion,
Caem i'r henfri Cymru hoenfron,
Lloegr yn dethol llugyrn doethion,
Llawn dawn dewrweilch Llundain dirion,—impiau
Dewr weddau derwyddon.

14. Hir a Thoddaid.
Llwydd i chwi, eirweilch, llaw Dduw i'ch arwedd,
Dilyth eginau, da lwythau Gwynedd;
I yrddweis Dehau urddas a dyhedd,
Rhad a erfyniwn i'r hydrwiw fonedd;
Bro 'ch tadau a bri 'ch tudwedd—a harddoch!
Y mae, wŷr, ynnoch emau o rinwedd.

15. Hupynt Byr.
lawn i ninnau,
Er ein rhadau,
Roi anrhydedd;
Datgan gwyrthiau
Duw, Dwr gorau
Ei drugaredd.

16. Hupynt Hir.
Yn ein heniaith
Gwnawn gymhenwaith.
Gân wiw lanwaith,
Gynnil, union;

Gwnawn ganiadau
A phlethiadau
Mal ein tadau,

17. Cyhydedd Fer.
Moliant wiwdôn.
Mwyn ein gweled mewn un galon,
Hoenfryd eurweilch, hen frodorion
Heb rai diddysg, hoyw brydyddion
Cu mor unfryd Cymru wenfron.

18. Cyhydedd Hir.
Amlhawn ddawn, ddynion,
I'n mad henwlad hon;
E ddaw i feirddion
Ddeufwy urddas
Awen gymen, gu;
Hydr mydr c'i medru ;
Da ini garu
Doniau gwiwras.

19. Cyhydedd Nawban.
Bardd a fyddaf ebrwydd, ufuddol,
I'r Gymdeithas, wŷr gwiw a'm dethol,
O fri i'n heniaith wiw, freninol;
lawn, iaith geinmyg, yw ini 'th ganmol.

20. Clogyrnach.
Fy iaith gywraint fyth a garaf,
A'i theg eiriau, iaith gywiraf;
Iaith araith eirioes,
Wrol, fanol foes,
Er feinioes, a'r fwynaf.

21. Cyrch a Chwta.
Neud esgud un a'i dysgo,
Nid cywraint ond a'i caro,
Nid mydrwr ond a'i medro,
Nid cynnil ond a'i cano,
Nid pencerdd ond a'i pyncio,
Nid gwallus ond a gollo,
Natur ei iaith; nid da'r wedd—
Nid rhinwedd, ond ar honno.

22. Gorchest y Beirdd.
Medriaith mydrau,
Wiriaith eiriau.
Araith orau,
Wyrth eres
Wiwdon wawdiau,
Gyson geisiau,
Wiwlon olau,
Lân wiwles.

23. Cadwyn Fer.
Gwymp odiaethol gamp y doethion,
A'r hynawsion wŷr hen oesol ;
Gwau naturiol i gantorion
O hil Brython hylwybr, ethol.

24. Tawddgyrch Cadwynog.
O'ch arfeddyd wych, wir fuddiol,
Er nef, fythol, wŷr, na fethoch.
Mi rof ennyd amryw fanol,
Ddiwyd, rasol, weddi drosoch;
Mewn serch brawdol diwahanol,
Hoyw—wyr doniol, hir y d'uno'ch!
Cymru 'n hollol o ddysg weddol,
Lin olynol, a lawn lenwoch.

Nodiadau