Gwaith Iolo Goch/Y Llafurwr

Gwaith Iolo Goch

gan Iolo Goch

golygwyd gan Thomas Matthews

XII. Y LLAFURWR.

PAN ddanghoso rhyw dro rhydd,
Bobl y byd, bawb o lu bedydd,
Ger bron Duw cun, euddyn oedd,
Gwiw iaith ddrud i gweithredoedd,
Ym mhen mynydd, lle bydd barn,
I gyd, Olifer gadarn,—
Teg fydd chwedl di-ledlaes
Llafurwr, tramwywr maes.
O rhoddes ef, wr hoew-ryw,
Offrwm a'i ddegwm i Duw,
A'i gardod trwy gywirdeb,
O'i lety, ni necy neb;
Enaid da yna uniawn,
A dâl i Dduw dylai ddawn.
Hawdd i lafurwr hoewddol,
Hyder ar Dduw ner yn ol.
Ni fynn farn, ond ar arnawdd,
Ni chair yn i gyfer gawdd;—
Ni ddeil ryfel, ni ddilyn,
Ni ddifa am i dda, ddyn;

Ni bydd ry gadarn arnam,
Ni hawl yn gymhedrawl gam;
Nid addas onid i ddioddef,
Nid bywyd, nid byd heb ef.
Gwn mai digrifach ganwaith,
Gantho, modd digyffro maith,
Ganlyn, ni'm dawr heb fawr fai,
Yr aradr crwn a'r irai,
Na phe bai pen dorrai dŵr
Yn rhith Arthur anrheithiwr.
Ni cheir eithr o'i weithred,
Aberth Crist i borthi cred,
Na bywyd-pam y beiwn?—
Pab nag ymherodr heb hwn,
Na brenin hael-win hoew-lyw.
Dien i bwyll, na dyn byw;
Lywsidarus hoenus hen
A ddyfod hyn yn ddien;
A buchedd dda ddibechawd,
Mewn crefydd ffydd a ffawd,
Gwyn i fyd trwy iawn-bryd traw,
A ddeil aradr a'i ddwylaw.
Rhwyg cryg banadl gwastad-faes,
Cryw mwyn yn careio maes;
Cerir i glod, y crair glwys,
Cywir yr egyr hoew-gwys;
Cawell-tir gwydd, rhwydd yr hawg,
Call drefn urddedig cylldrawg;
Un dryll-wraidd dyffryn-wraidd ffrwyth
Yn estyn gwddf anystwyth,
Ystig fydd beunydd o'i ben—
Ystryd iach is traed ychen.
Aml y canai emyn,
Dilyn y fondid a fynn.
Ceiliagwydd ogwydd eigiawn,
Cywir o'i grofft y ceir y grawn;

Gwas porth-fil, an-eiddil nen,
Gwasgar-bridd gwiw ysgeirbren;
Cnwd a gyrch mewn cnodig år,
Cnyw diwael yn cnoi daear.
Gwr a'i anfodd ar grynfaen,
Gwas a fling y gwys o'i flaen;
E fynn i gyllell a'i fwyd,
A'i fwrdd dan fon i forddwyd;
Hu Gadarn, meistr hoew-giwdawd,
Brenin a roes gwin er gwawd;
Ymherawdr tir a moroedd,
Cwnstabl aur Constinobl oedd;
Daliodd ef, gwedi diluw,
Aradr gwaisg iawn gadr gwiw;
Ni cheisiodd, naf iachus oed,
Heb fwrw'r aer, i fara erioed;
Eithr da oedd i athro,
O'i lafur fraisg awdur fro,
Er dangos, eryr ddawn-goeth,
I ddyn balch a difalch doeth,
Bod yn orau, nid gau gair.
Un grefft gan y Tad iawn-grair;
Arwydd mai hyn a oryw,
Aredig dysgedig yw.
Hyd y mae cred a bedydd,
A phawb yn cynnal y ffydd,
Llaw Dduw cun, goreu un gwr,
A llaw Fair, ar BOB LLAFURWR.

Nodiadau