Gwaith Sion Cent/Twyll y Byd

Gwaith Sion Cent

gan Siôn Cent

golygwyd gan Thomas Matthews

XXVII.

TWYLL Y BYD.

PRUDDLAWN fydd y corff priddlyd,
Pregeth oer o beth yw'r byd;
Hoew ddyn aur, heddyw'n arwain
Caeau a modrwyau main,
Ysgarled aml a chamlod,
Sidan glân, os ydyw'n glod;
Gorhoff gyrn buail haelwin,
Gweilch, a hebogau, a gwin.
Os hynny ar was gweinaid,
O'i blaen a gostwng i blaid,
Ymofyn am dyddyn da,
Y ddaear dreth oedd ddurdra
I ostwng gwan, ni eiste
Dan i law a dwyn i le.
Dwyn syddyn ar y dyn dall,
A dwyn erw ar y dyn arall,
Ni ymroddai ddifai ddwy fyw,
O'r da ddoe, er dae o Dduw.
Heddyw mewn pridd, yn ddiddim,
O'i dda i ddiawl ganto e ddim,
Poen a leinw pan el yno
Mewn gorchan a graean a gro.
Rhy isel fydd i wely,
A'i dal with nenbren i dy,
A'i ddewr gorff yn y dderw gist,
A'i drwyn yn rhy laswyn-drist;
A'i bais o goed hoed hydgun,
A'i grys heb lewys, heb lun,
A'i ddir hynt yn y ddaear hon,
A'i ddwy fraich ar i ddwyfron,
A'i gorsied yn ddaered ddu,
A'i rhidils wedi rhydu,

A'i gog yn gado i gegin,
A llwybrau gwag, lle bu'r gwin,
A'i neuadd fawr-falch galch-fryd,
Yn arch bach yn annerch byd,
A'i wraig, o winllad adail,
Gywir iawn, yn gwra ail;
A da'r wlâd yn i adaw
I lawr heb ddim yn i law.

Pan el mewn arch heb archan,
Ar frys o'r llys tua'r llan,
Nis calyn merch elerchwedd,
Na gwr iach, bellach na'r bedd:
Wedi bod yno unawr,
Y dyn a'r gwallt melyn mawr.
Llyffan hyll, tywyll yw'r tŷ,
Os gwyl yw, i was gwely.
Hyder dan war y garreg
Yw'r braeg tew ar y brig teg.
Amlach yn cerdded clodlawr
Yn i gylch eirch meirch mawr.
Câs gan grefyddwr y côr,
Gytal a'r tri secetor,
A'r trichan punt ar futal
A gawsant ar swyddant sal.
Balch fydd i gariad a'i ben,
O pharant un offeren.

Yna ni bydd i'r enaid,
Na phlâs nag urddas na phlaid,
Na gwiw addurn na gau-dduw,
Na dim ond a wnaeth er Duw.
Mae'r trefi teg? Mae'r treftad?
Mae'r llysoedd aml?
Mae'r llesiad?
Mae'r tai caregion? Mae'r tir?
Mae'r swyddau? Mae'r gorseddwyr?

Mae'r sew? Mae'r seigiau newydd?
Mae'r cig rhost? Mae'r cogau rhydd?
Mae'r feddgell deg? Mae'r gegin?
Islaw'r allt, mae'r seler gwin?
Mae'r genedl? Mae'r digoniant?
Mae'r gwaewyr gwych? Mae'r gwyr gant?
Mae'r siwrnai' Loegr? Mae'r sairnal?
Mae'r beirdd o'r ty? Mae'r bwrdd tal?
Mae'r trwsiad aml? Mae'r tresor?
Mae'r da mawr, ar dir a môr?
Mae'r cwn addfwyn cynyddfawr?
Mae'r gadwyn eirch, mae'r meirch mawr?
O'r naddgar a'r neuadd gau,
O'r plasoedd a'r palisau,―
Diddywt na chaiff o dyddyn,
Ond saith troedfedd,-diwedd dyn.
Y corff a fu mewn porffor,
A mewn cist ym min y côr,
A'r enaid, ni wyr yna,
Pwl o ddysg, pa le ydd a;
Am y trosedd a wneddyw,
A'r camwedd tra foedd fyw.
Rhy hwyr a fydd 'n y dydd du,
Od wyf wr, edifaru.

Nis anrhega yna un
O'r cant, rhy hir yw'r cyntun;
Nis calyn na dyn na dau,
Nis gorfydd 'n y wisg arfau;
Nis câr merch, nid anerchir,
Ni sang mewn dadlau, na sir;
Ni chais wledd i gyfeddach,
Ni chyrch un wledd o'r bedd bach;
Ni rhoi'r pen un o'r cenin,
Er i ysgrwd o'r ysgrin;

A'r enaid mewn dilif difost,
O'r tân a'r ia, oerfel tost,
Lle gorfydd, celfydd nis cêl,
Cydfod anorfod oerfel,
Tyllau, ffyrnau uffernawl,
Peiriau, dreigiau, delwau diawl;
Gweled pob pryf, cryf yw Crist,
Cornog, ysgythrog, athrist,
Yn llaw pob bydredd yn llawn,
Cigweinau cogau Anawn.
Cedwyd Crist, lle trist bob tro,
Yn dynion rhag mynd yno.
"Astud fod ystad fydawl,
A ddwg llawer dyn i ddiawl,"
Medd Sant Bernad gredadyn,
Ni fynn Duw fod nef ond un;
Ag am hyn o gymhennair,
Onid gan emynau Mair,
Dyn na chymered er da,
Onwyf aml i nêf yma,
Rhag colli, medd meistri mawl.
Drwy gawdd y nêf dragwyddawl.
Ni phery'r byd gyd goed-nyth,—
A'r nef fry a bery byth,
Heb dranc, heb lun yn unair,
Heb orffen, Amen a Mair.

Nodiadau