Hanes Sir Fôn/Cwmwd Llifon

Hanes Sir Fôn

gan Thomas Pritchard, ('Rhen Graswr Eleth)

II. CWMWD LLIFON.

Y mae tarddiad yr enw hwn yn lled aneglur: ceir ef wedi ei ysgrifenu mewn hen gof-lyfrau yn "Llewon." Tybir ei fod wedi ei roddi ar y cyntaf yn enw i'r tiriogaethau hyn, oblegyd eu bod yn rhan mwyaf gorllewinol yr ynys. Yr oedd y Gorllewin yn cael ei alw yn yr hen Frythoneg yn gorllewon, neu gorllewin, fel y mae hyd heddyw. Ond dywed eraill iddo darddu oddiwrth llif dwfr."

Taflen o'r plwyfydd yn nhwmwd Llifon, a'r flwyddyn yr adeiladwyd yr eglwysi:

Plwyf	O.C.	Plwyf	O.C.
1 Llanbeulan (Rhan)	.	8 Llanfihangel-y-Trethau	.
2 Llechylched	.	9 Llanfair-yn-neubwil	.
3 Tal-y-Llyn	.	10 Lianynghenedl	700
4 Llanvaelog	740	11 Llantrisant (Rhan)	570
5 Ceirchiog	.	13 Llanllibio	.
6 Tref Gwalchmai (Rhan)	.	13 Bodwrog	609
7 Bodedern	700	14 Llechgynfarwydd	630