Hanes Tredegar ynghyd a Braslun o Hanes Pontgwaithyrhaiarn/Rhagoroldeb Heddwch ar Rhyfel

Hanes Tredegar ynghyd a Braslun o Hanes Pontgwaithyrhaiarn

gan David Morris (Eiddil Gwent)

Rhagoroldeb Heddwch ar Rhyfel.

O heddwch, o heddwch, ffynonell cysuron,
Gogoniant teyrnasoedd, ac addurn pob gwlad;
Canol-bwynt dedwyddwch pawb, nef a da'rolion
Erioed ni lechwynwyd ei gwisgoedd a gwa'd.
Eisteddai fel mychdeyrn ar orsedd y cread,
A than ei 'mherodraeth bedryfon y byd;
Amwisga'i holl ddeiliaid a mentyll o gariad,
A ch'lymai y nefoedd a'r ddaear y'nghyd.
Pryd hyn 'roedd dynoliaeth'n gyd stad a'r angylion,
Mewn perffaith ddedwyddwch yn nofio mewn hedd,
Ond heddyw dan warthrudd heb orsedd na choron,
Yn saethuod i'r magnel, y bicell, a'r cledd.
Awn draw i'r cyfandir ar wibdaith fyfyriol,
A gwnawn ei lechweddan yn orsaf i'n traed,
Cawn wel'd y torlanau-a manau dymunol
Oedd gynt mewn gwyrddlesni, yn gochion gan waed.
Swn meirch yn gweryru i 1yfel sydd yno.
Taran-lais y magnel, clyndarddiad y eledd,
A dynion analus mewn coochwaed yn nofio.
Y'nghenllif y soriant-yn borthiant i'r bedd.
Terchioni'r deyrnwialen, dymchwelyd gorseddau,
Anrheithio dinasoedd-a'u gosod ar dan—
Gan sawyr y pylor, a swn y magnelau—
'Does edyn trwy'r goedwig yn cynyg rhoi can.
Tyr'd bellach, f'awenydd, adenydd y doniau,
Gad wersyll y dial-dir anial i rhai'n;
Gwell sain can a moliant, na swn y magnelau,
O fewn i dir Brydain hardd gywrain werdd gain;
Lle nad oes un llew nag arth yn y goedwig,
Na blaidd yn atalfa ar rodfa yr wyn,
Ond dewrwych frodorion rhwng llwyni caeadfrig,
'N ymuno a'r ednod, telynau y llwyn,
I ganu plygeingerdd o fawl idd eu cre'ydd,
Ar lenydd meillionog-afonydd o hedd;
A thestyn eu hanthem yw "moliant tragyfyth
I Dduw am arbediad rhag clwyfiad y cledd."

Holl ddeiliaid beddychol oddiar eu gwybyddiaeth
Mae Duw sy'n teyrnasu ar bawb is y nen,
Nid ofuant dymestloedd, ond credant trwy'r arfaeth,
Dwg llywydd y eread bob bwriad i ben.
Efe sy'n teyrnasu, dwys-gryned y bobloedd,
Calonau breninoedd y'nt oll yn ei law;
Efe d'wallta'r phiol—ond hwnw a'i llanwodd,
Gaiff yfed ohoni, er dychryn a braw.
Prif gysur holl ddeiliaid llywodraeth heddychol
Yw edrych a syllu ar bethau fel hyn;
Gan wybod y byddant yn nhywalltiad y phiol
Mor ddiogel a Lot, draw ar lechwedd y bryn.

BWRDWN I'R GAN.

Dan aden Duw lon b'o'n tirion Victoria,
A'i lliesu'n dywysog—ei deiliaid 'run wedd;
Dyger pawb is y rhod, 'nol gorfod eu gyrfa
Y'myd y gorthrymder—i lawnder y wledd.

Nodiadau