Holl Waith Barddonol Goronwy Owen/Arwyrain y Cymrodorion
| ← Yr Ieuan | Holl Waith Barddonol Goronwy Owen gan Goronwy Owen golygwyd gan Isaac Foulkes |
Tri Englyn Milwr |
ARWYRAIN Y CYMRODORION.
Ar y Pedwar Mesur ar Hugain, 1755.
1. Englyn Unodl Union.
MAWL i'r Ion! aml yw ei rad,—ac amryw
I Gymru fu'n wastad
Oes genau na chais ganiad,
A garo lwydd gwyr ei wlad?
2. Proest Cadwynodl.
Di yw ein Tŵr. Duw a'n Tad,
Mawr yw'th waith ym môr a thud;
A oes modd, O Iesu mad,
I neb na fawl, na bo'n fud?
3. Proest Cyfnewidiog.
Cawsom fâr llachar a llid,
Am ein bai yma'n y byd;
Tores y rhwym, troes y rhod,
Llwydd a gawn, a llawn wellhad.
4. Unodl grwcca.
Rhoe Nefoedd yr hynafiaid
Dan y gosp, a dyna gaid;
Llofr a blin oll a fu'r blaid,—flynyddoedd,
Is trinoedd estroniaid.
5. Unodl Gyrch.
Doe Rhufeinwyr, dorf, unwaith
I doliaw'n hedd, dileu'n hiaith,
Hyd na roes Duw Ion, o'i rad,
O'r daliad wared eilwaith
6. Cywydd Deuair hirion.
Aml fu alaeth mil filoedd,
Na bu'n well, ein bai ni oedd.
7 Cywydd Deuair fyrion, ac—8. Awdl Gywydd ynghyd.
Treiswyr trawsion
I'n iaith wen hon.
Dygn adwyth digwyn ydoedd
Tros oesoedd, tra y Saeson.
9. Cywydd Llosgyrnog, a—10. Thoddaid ynghyd.
Taerflin oeddynt hir flynyddoedd,
Llu a'n torai oll o'n tiroedd
I filoedd o ofalon:
Yno, o'i rad, ein Ner Ion—a'n piau
A droe galonau drwg elynion.
11. Gwawdodyn hir
12. Gwawdodyn hir.
Coeliaf, dymunaf, da y mwyniant,
Fawr rin Taliesin, fraint dilysiant;
Brython, iaith wiwlon a etholant
Bythoedd, cu ydoedd, hwy a'i cadwant,
Oesoedd, rai miloedd, hir y molant—Ner
Moler; i'n Gwiwner rhown ogoniant.
13. Byr a Thoddaid.
A ddywedai eddewidion, a wiriwyd
O warant wir ffyddlon,
Od âi'n tiroedd dan y taerion,
Ar fyr dwyre[3] wir Frodorion,
Caem i'r henfri Cymry hoenfron,
Lloegr yn dethol llugyrn doethion,
Llawn dawn dewrweilch Llundain dirion,—impiau
Dewr weddau Derwyddon.
14. Hir a Thoddaid.
Llwydd i chwi, eurweilch, llaw Dduw i'ch arwedd,
Dilyth eginau, da lwythau Gwynedd;
I yrddweis Dehau urddas a dyhedd,
Rhad a erfyniwn i'r hydrwiw fonedd;
Bro'ch tadau, a bri'ch tudwedd,—a harddoch,
Y mae, wŷr, ynoch emau o rinwedd.
15 Hupynt byr
Iawn i ninau
Er ein rhadau
Roi anrhydedd
Datgan gwyrthiau
Duw, Wr gorau
Ei drugaredd
16. Hupynt hir.
Yn ein heniaith
Gwnawn gymhenwaith
Gân wiw lanwaith
Gynil union
Gwnawn ganiadau
A phlethiadau
Mal ein tadau,
Moliant wiwdôn
17. Cyhydedd fer.
Mwyn ein gweled mewn un galon;
Hoenfryd eurweilch, hen frodorion,
Heb rai diddysg, hoyw brydyddion,
Cu mor unfryd, Cymru wenfron
18. Cyhydedd hir.
Amlhawn ddawn, ddynion, i'n mad henwlad hon,
E ddaw i feirddion ddeufwy urddas,
Awen gymhen gu, hydr mydr, o'i medru,
Da ini garu doniau gwiwras.
19. Cyhydedd naw ban.
Bardd a fyddaf, ebrwydd ufuddol,
I'r Gymdeithas, wŷr gwiw, a'm dethol,
O fri i'n heniaith, wiw frenhinol,
Iawn, iaith geinmyg, yw ini'th ganmol.
20. Clogyrnach.
Fy iaith gywraint fyth a garaf,
A i theg eiriau, iaith gywiraf,
Iaith araith eirioes, wrol, fanol foes,
Er f'einioes, a'r fwynaf.
21. Cyrch a chwta
Neud, esgud un a'i dysgo,
Nid cywraint ond a'i caro,
Nid mydrwr ond a'i medro,
Nid cynil ond a'i cano,
Nid pencerdd ond a'i pyncio,
Nid gwallus ond a gollo
Natur ei iaith, nid da'r wedd,
Nid rhinwedd ond ar hono.
22. Gorchest y Beirdd.
Medriaith mydrau,
Wiriaith eiriau,
Araith orau,
Wyrth eres.
Wiwdon wawdiau,
Gyson geisiau,
Wiwlon olau,
Lân wiwles.
23. Cadwyn fer.
Gwymp odiaethol gamp y doethion,
A'r hynawsion wŷr hen oesol:
Gwau naturiol i gantorion
O hil Brython, hylwybr ethol.
24. Tawddgyrch cadwynog.
O'ch arfeddyd wŷch wir fuddiol,
Er nef, fythol, wyr, na fethoch:
Mi rof enyd amryw fanol,
Ddiwyd, rasol, weddi drosoch;
Mewn serch brawdol diwahanol,
Hoyw-wyr doniol, bir y d'unoch,
Cymru'n hollol o ddysg weddol,
Lin olynol, a lawn lenwoch.