Holl Waith Barddonol Goronwy Owen/Cywydd i Ddiawl

Holl Waith Barddonol Goronwy Owen

gan Goronwy Owen

golygwyd gan Isaac Foulkes

CYWYDD I DDIAWL.

Y Diafol, arglwydd dufwg,
Ti, du ei drem, tad y drwg,
Hen Suddas, atgas utgi,
Gelyn enaid dyn wyt ti;
Nid adwaen, yspryd ydwyt,
Dy lun, namyn mai Diawl wyt;

Od wyt hyll, ys erchyll son
Am danat y mae dynion,
A lluniaw erchyll wyneb,
A chyrn it' na charai neb;
Yn nghyrrau 'th siol anghywraint
Clustiau mul (clywaist eu maint;)
Ac ael fel camog olwyn;
Hychaidd, anfedrusaidd drwyn;
A'th dduryn oedd, waith arall,
Fal trwyn yr ab, fab y fall;
A sgyflfant rheibus gweflfawr,
Llawn dannedd og miniog mawr;
Camog o ên fel cimwch;
Barf a gait fel ped fait fwch;
A'th esgyll i'th ddwy ysgwydd,
Crefyll cyd ag esgyll gwydd;
Palfau 'n gigweiniau gwynias
Deng ewin ry gethin gas;
A'th rumen, anferth rwmwth,
Fal cetog was rhefrog rhwth.
Wfft mor gethin y din dau!
Ffei o lun y ffolennau!
Pedrain arth, pydru a wnel
A chynffon fwbach henffel;
Llosgwrn o'th ol yn llusgo,
Rhwng dy ddau swrn llosgwrn o;
A gwrthrych, tinffyrch tanffagl
Ceimion, wrth dy gynffon gagl,
A charnau 'n lle sodlau sydd,
Gidwm, is law d' egwydydd,
Er na nodawdd, o nawdd Naf,
Nemor un y mawr anaf.
Dyna 'th bortreiad anwiw,
Anffurfiawg ddelw, leuawg liw.
Rhyw erthyl wyt rhy wrthun;
Diawl wyt os cywir dy lun.

Er na nodawdd o nawdd Naf,
Nemor un y mawr anaf.
Dyna'th bortreiad anwiw,
Anffurfiawg ddelw leuawg liw;
Rhyw erthyl wyt rhy wrthun,
Diawl wyt, os cywir dy lun,

Y mae, os hwn ym mai sydd,
Lle i nodi truth lluniedydd.

Gwir ydyw rhai a gredynt
Yt ddwrdio Angelol^[1] gynt,
Sori am i hurtni hwn
Ddiwyno mawredd annwn;
A thrychu fyth o'r achos,
Hyn a wnai'n nydd, yn y nos,
Nes gwneuthur parch (wrth d'arch di,
Satan) a llun tlws iti.

Minau, poed fel y mynych,
Dy lun, ai gwrthun ai gwych,
Rhof it gyngor rhagorawl,
Na ddŷd nemawr un i Ddiawl:

Gŵr y sy (gwae yr oes hon!)
Blaenawr yr holl rai blinion,
Ac yna daw drwy'th genad,
Yna rhuthr onide'n rhad,
Canys os hyn a fyn fo,
Lewddyn, pwy faidd ei luddio?
Gwr cestog yw'r taerog tost,
Dinam ti a'i hadwaenost;
A pha raid nod a phryd neb?
Annwn ni dderbyn wyneb;
A godlawd yw coeg edliw
I'r un ddim o'i lun a'i liw;
Digon o chaid honaid hau,
Gostog ryw faint o'i gastiau.

Dyn yw, ond heb un dawn iach,
Herwr, ni bu ddihirach,

Gŵr o gyneddf anneddfawl,
Lledfegyn rhwng dyn a diawl;
Rhuo gan wyn rhegi wna,
A damio 'r holl fyd yma;
Dylaith i bawb lle delo,
Llawen i bawb lle na bo;
Ofnid ef fel Duw nefawl,
Ofnid ef yn fwy na Diawl,
Ni chewch wyth yn y chwe chant,
O chuchia ef na chachant;
Cofier nad oes neb cyfuwch
Nid oes radd nad yw SYR uwch;
Marchog oedd ef (merchyg Ddiawl);
Gorddwy (nid marchog urddawl),
Marchog gormail, cribddail cred,
Marchog y gwyr a'r merched.

Nis dorai was di-arab,
Na chrefydd, na ffydd, na phab,
Cod arian y cyw diras
Yw crefydd y cybydd cas;
A'i oreudduw oedd ruddaur,
A'i enaid oedd dyrnaid aur,
A'i fwnai yw nef wiwnod,
A'i Grist, yw ei gist a'i god,
A'i eglwys a'i holl oglud,
Cell yr aur a'r gloyw-aur glud,
A'i ddu bwrs oedd ei berson,
A mwynhad degwm yn hon;
A'i brif bechod yw tlodi,
Pob tlawd sydd gydfrawd i gi;
A'i burdan ymhob ardal,
Yw gwario mwn, ac aur mâl;
A'i uffern eithaf aphwys,
Rhoi ei aur mân gloywlan glwys;`

Dyna yt, Suddas' dânwr,
Un neu ddau o gastiau'r gwr

Rhyw swrn o'r rhai sy arnaw,
Nid cyfan na'i draian draw.

Os fy nghynghor a ddori,
Gyr yn ol y gwr i ni;
Nid oes modd it ei oddef,
Am hyn na 'mganlyn âg ef
Nid oes i'r Diawl bydawl bwyll,
Ddiawl genyt, a ddeil ganwyll;
Yna os daw, nos a dydd,
Gwelwch bob drwg bwygilydd,
Diflin yw o chaid aflwydd,
I drin ei gysefin swydd;
Gyr byth, â phob gair o'i ben,
Dripharth o'th ddie:fl bendraphen;
Ac od oes yna gŵd aur,
Mâl annwn er melynaur;
O gŵr ffwrn dal graff arnaw,
Trwyadl oedd troad ei law;
A'r ile del gochel ei gern,
Cau ystwffwl cist uffern;
Gyr i ffordd oddiwrth d'orddrws,
A chur o draw, a chau'r drws;
A chrwydryn o chair adref,
Afreidiawl un Diawl ond ef.

Nodiadau

↑ MICHAEL ANGELO, lluniedydd cywraint yn yr Eidal; ni a ddarllenwn am ffrwgwd a fu rhwng Diawl ag ef, am wneuthur ei lun mor wrthun; a'r caredigrwydd a'r teuluedd a dyfodd rhyngddynt ar ol i ANGELO wneuthur l'un prydferth iddo yn ddadolwch am y sarhad o'r blaen.

[1] MICHAEL ANGELO, lluniedydd cywraint yn yr Eidal; ni a ddarllenwn am ffrwgwd a fu rhwng Diawl ag ef, am wneuthur ei lun mor wrthun; a'r caredigrwydd a'r teuluedd a dyfodd rhyngddynt ar ol i ANGELO wneuthur l'un prydferth iddo yn ddadolwch am y sarhad o'r blaen.

[1]