Mary Jones y Gymraes fechan heb yr un Beibl/Ad-daliad Ei Beibl Iddi

Mary Jones y Gymraes fechan heb yr un Beibl

gan Robert Oliver Rees

PENOD VIII.—Ad-daliad ei Beibl i Mary Jones.

O HOLL ad-dalwyr anrhydeddus y ddaear hon am unrhyw lafur cariad drostynt, y mwyat felly ydyw y BEIBL. Gofala ef fod ei holl ad-daliadau yn deilwng o'i haniad uchel a'i gyfoeth dihysbydd. Addefa llawer fod y Beibl a'i Awdwr yn talu gyda haelfrydedd anghymharol pan y talant, ond eu bod, fel lliaws o gyfoethogion y byd hwn, yn "hirwyntog," ac yn gofyn credyd maith—"fe delir i chwi yn adgyfodiad y rhai cyfiawn." Cyfeiliornad cableddus ydyw hwn. Nid oes ar drysorfa o "anchwiliadwy olud" yr angen lleiaf am funyd o gredyd, ac nid yw byth yn ei ofyn. Gweinyddir ei holl daliadau yn ddieithriad ar y gyfundrefn o "arian parod." Cyflawner unrhyw wir wasanaeth calon gywir i'r Beibl neu i'w Dduw, wele ad-daliad parod o brofiad dedwydd i lawr ar fwrdd ein calon yn y fan-profiad nas gallasai ond hwy byth ei roddi.

Edrychwn ar y cyfrif rhwng Mary Jones a'i Beibl fel engraifft, ac yn gyntaf ar ei hochr hi i'r cyfrif. Gorchest nodedig cariad at y Beibl oedd ei thaith gofiadwy i'r Bala i'w brynu—y Beibl cyntaf ac olaf a brynodd erioed iddi ei hun. Wedi llwyddo i'w gael, gwelsom iddi deimlo yn y fan "yn llawen o'i blegyd, fel un wedi cael ysglyfaeth lawer." Ymroddai gartref i "chwilio ei ysgrythyrau" am y wybodaeth ddwyfol oedd ynddynt, fel y wenynen am y mêi. Yn ei golwg hi "mwy dymunol oeddynt nag aur, ac nag aur coeth lawer;" i'w harchwaeth hi, "melusach hefyd na'r mêl, ac na diferiad diliau mêl." Felly y "glanhâi y llances hon ei llwybr, wrth ymgadw yn ol gair" ei Beibl. "Ei dystiolaethau oedd ei hyfrydwch a'i chynghorwyr." "Dryllid ei henaid gan awydd i'w farnedigaethau bob amser." "Cymerodd ei orchymynion yn etifeddiaeth dros byth, oherwydd llawenydd ei chalon oeddynt." Wrth ei gweled yn ei blynyddau diweddaf, â'i ffon mewn un llaw, a'i hen Feibl dan ei chesail arall, yn cyfeirio ei chamrau byrion tua'r ysgol y Sabboth, gallasech edrych ar bob cam a roddai tuag yno fel yn dywedyd yn ei iaith, "Dy ddeddfau yw fy nghân yn nhŷ fy mhererindod." Bu farw a'i hen Feibl—hoffaf gyfaill ei bywyd—ar y ford yn ei hymyl.

Ond pa ad-daliad a roddodd ei Beibl iddi am ei llafurus gariad hwn" tuag ato? Mor gynted ag y talodd i Mr. Charles am dano, ac y cofleidiodd ef fel ei Beibl ei hun, gwelsom iddo yn y fan lanw ei mynwes â llawenydd angerddol nas teimlasai ei gyffelyb erioed o'r blaen. Wrth lafurio trwy ei blynyddau boreuol, wedi hyny yn ei ddarllen, ei chwilio, a thrysori ei benodau yn ei chof, buan y rhoddai iddi brofion parhaus mai "sicr iawn yw ei dystiolaethau, ac o'u cadw fod gwobr lawer." Wedi cychwyn ar ei gyrfa trwy lwybrau troellog, pyllog, niwlog bywyd, profai iddi o werth anmhrisiadwy fel "llusern i'w thraed, a llewyrch i'w llwybrau." "Ei gyngor a'i cynhaliai, a'i synwyr a'i cadwai" trwy holl demtasiynau a phrofedigaethau y byd, Pan nad oedd eto ond geneth ieuanc ddibrofiad, profodd yn "abl i'w gwneuthur yn ddoeth i iachawdwriaeth." Coronodd ei holl ad-daliadau eraill iddi trwy ei dwyn i gydnabyddiaeth bersonol â'i Awdwr—Duw. Yn Dduw holl-gyfoethog, gwnaeth Ef â hi y ffafr o'i mabwysiadu yn blentyn iddo ei hun. "Rhoddodd iddi yn ei dŷ, ac o fewn ei fagwyrydd, le ac enw gwell na meibion ac na merched—enw tragwyddol, yr hwn ni thorid ymaith." Gydag adnodau cyfoethog ei Beibl a drysorasai yn ei chof, mynych yr arlwyai iddi "wledd o basgedigion—gwledd o loew win, o basgedigion breision a gloew win puredig." Ond "os plant, etifeddion hefyd." Yn eneth dlawd o bob peth a eilw y ddaear hon yn fawr, gwnaeth Ef hi "yn etifeddes iddo ei hun, ac yn gyd-etifeddes â Christ." Rhoddai iddi hawl "i etifeddiaeth anllygredig, a dihalogedig, a diddiflanedig, ac yn nghadw yn y Nefoedd iddi," a hithau ei hun yma ar y ddaear yn nghadw "trwy allu Duw" i'w hetifeddiaeth, fel y byddai yr etifeddes ai hetifeddiaeth yn nghadw yn sicr trwy yr un gallu dwyfol i'w gilydd. Oherwydd ei pherthynas newydd ag Ef, fel "merch y Brenin," dyrchafodd hi i gylchoedd uchaf ei deyrnas ei hun—"i Fynydd Sïon, i Ddinas y Duw byw, y Jerusalem nefol, at fyrddiwn o angylion, i gymanfa a chynulleidfa y rhai cyntaf-anedig. y rhai a ysgrifenwyd yn y Nefoedd, ac at Dduw, Barnwr pawb, ac at ysbrydoedd y cyfiawn, y rhai a berffeithiwyd, ac at Iesu, Cyfryngwr y Testament Newydd." Cylchoedd cymdeithasol ydyw y rhai hyn y gallai breninesau y ddaear yn hawdd genfigenu wrth yr eneth dlawd a ddyrchafasai Duw iddynt. Gan faint ei ofal tadol drosti, "gorchymynai i'w angylion am dani, i'w chadw yn ei holl ffyrdd. Ar eu dwylaw y dygent hi, rhag taro ei throed wrth gareg." "Cadwai hi fel canwyll llygad; cadwai hi dan gysgod ei adenydd." Pan y "trallodai ei chalon" gan guriadau ystormydd bywyd, ni theimlai ddiddanwch un câr na chyfaill daearol i'w gymharu a "diddanwch ysgrythyrau" ei Beibl—â llais y Cyfaill dwyfol a ddywedai wrthi ynddo, "Cred yn Nuw, a chred ynof Finau hefyd."

Trwy barhau am 60 mlynedd i edrych ar ogoniant yr Arglwydd megis mewn drych," yn ei hoff Feibl, mwyfwy y "newidid hi i'r unrhyw ddelw, o ogoniant i ogoniant, megis gan Ysbryd yr Arglwydd." Pan ar derfyn pererindod yr anialwch, yn rhodio ar hyd glyn cysgod angau, nid ofnai niwed." Taflai adnodau ei Beibl y fath belydrau disglaer o oleuni y Nefoedd i'w meddwl, nes "troi cysgod angau yn oleu ddydd." Dan dywyniadau y goleuni dwyfol hwnw y disgynai i mewn i "ddyfroedd yr Iorddonen "—lle y suddasai myrdd o gedyrn y byd hwn yn anobeithiol "mewn llawn sicrwydd gobaith" o bresenoldeb ac arweiniad yr "Archoffeiriad mawr," ac y cyrhaeddai yn ddiogel trwodd i'r "Ganaan nefol"—"Mi âf yno," meddai wrth gyfaill, "mi âf yno trwy bob rhwystrau yn ei law Ef." Cyrhaeddodd yno yn hwyr Rhagfyr 28ain, 1866, yn 82 mlwydd oed. Yno y mae, ac y bydd "o hyn allan," yn "gweled wyneb yn wyneb" y Prynwr byw a welodd ac a adnabu gyntaf trwy "ddrych" ei Beibl.

Frenhinol Lyfr! Ddwyfol Lyfr! unig ysbryd. oledig Lyfr Duw! Pa ad-dalwr daearol mor frenhinol ei anrhydedd, mor anchwiliadwy ei olud, mor ddwyfol ei haelioni, a thydi? Pwy ond tydi a allasai ad-dalu cariad dy wasanaethferch dlawd ond cywir hon â'r fath ad-daliad ag y mae heddyw yn ei fwynhau? Dy Awdwr dwyfol a lanwo ein gwlad â gwasanaethwyr o'r un llafurus gariad" atat, ac a sicrhant oddiar ei law yr un "wobr fawr iawn."