Naw Mis yn Nghymru/Gohebiaeth Farddol

Naw Mis yn Nghymru

gan Owen Griffith (Giraldus)

PENOD XIV.

Gohebiaeth Farddol.

Bu yr ohebiaeth farddol a ganlyn rhyngwyf a Mr. E. W. Jones, (Gwerydd Wyllt), Bethesda, Arfon, yr hwn sydd fardd a llenor rhagorol. Cyfrifir ef yn ddyn parchus yn y dref, ac efe ydyw ysgrifenydd yr eglwys. Gan fod Bethesda yn dref bwysig, a minau erioed heb fod yno, teimlwn awydd cryf i alw heibio. Pan yn y cyffiniau, anfonais air yno yn hysbysu fy mwriad i alw, a nodwn wythnos neillduol, gan adael i'r eglwys nodi noson a ddewisent. Yr atebiad a gefais oedd fod yr Annibynwyr yn cael benthyg eu capel, a bod pob noson yn llawn. Minau yn anfoddlon i'r atebiad, a ysgrifenais drachefn, gan ofyn a oedd y rhwystr yn barhaol, a rhoddais y ddau englyn canlynol yn y llythyr:

'N astud wrth lyn Bethesda—aroswn
Am rasol ddisgynfa;
Yn hollol i fy ngwella,
Mwy trwy hyn fyth o'm traha.

Beunydd mae yr Annibynwyr—a phawb
Ar ffordd y Bedyddwyr;
A marw ga tramorwyr,
Dyna fy rhan gan y gwyr.

O fewn ychydig ddyddiau ar ol hyn, derbyniais yr atebiad a ganlyn:

BETHESDA, Chwefror 25, 1886.

Seibia hyd wedi 'r Sabboth
Araf wr; yna rhyw fath
O lythyr wedi ei lwythaw,
A da lwydd ddel i dy law:
Hwnw a noda adeg,
Er i ti gael chwareu teg,
I arwain yma dy "Oriel,"
Dyna y modd i dynu mêl.
Ymladd yr y'm yn amlwg,
Ar draed, ag amserau drwg,
Er hyny, fy mrawd, ni ranwn,
A gwr y Wawr; mae gair i hwn.

—Gwerydd Wyllt.

Yn falch o'r farddol ohebiaeth, yr awen a atebodd fel hyn:

Wi! daeth i law o'i daith lwys,
'E gamodd yma yn gymwys
Gerdyn yn sydyn fel saeth,
A'i eirchion at fy archwaeth.
Ys o hyny ni synwn,
Gwerydd Wyllt oedd gyrydd hwn.
Gyfaill, a wnewch chwi gofio
Hyn drachefn, mai trefn y tro
Ddymunwyf, os wyf yn siwr,
I'm alw fel ymwelwr,
Ydyw ryw nosawl adeg
Wedi'r pedwarydd-ar-ddeg
O Fawrth, i fi i werthu,
Os y cawn y dawn o du,

A dweyd y newyddion da,
A foriwyd o Galfaria.

Trefnwyd yn ol fy nymuniad, ac aethum yno, a chefais ymweliad wrth fy modd. Dranoeth wedi noson yr oedfa, rhoddodd Gwerydd Wyllt bapyryn yn fy llaw, ac arno yr englynion canlynol:

Giraldus â rhagoroldeb—ei bwyll
A'i ben llawn doethineb,
Rydd, wr mad, yn anad neb,
Eildwf i fy nuwioldeb.

Duwioldeb sant di-ildio—a geiriau
Hawddgarwch ge's ynddo;
Grasol i'r Mab rhydd groeso,
Ac er Ei fwyn, caraf o.

—Mawrth 16, 1886.

Yn fuan wedi hyn, cyfansoddais inau a ganlyn iddo yntau:

Gwerydd Wyllt, ei gu rudd ef—a'i archwaeth
Adlewyrchant wawlnef;
Cana wrth nodau cunef,
Hyn yw graen ei awen gref.

Talent geir yn y teulu—ei cheinion
Wreichionant o bobtu;
Paladrwyr yn pelydru,
Yw ei ddau fab haeddaf fu.

Pur i'r eglwys perarogla—ei nodwiw
Weinidog fawryga;
Maen tynol yn deol y da,
Ydyw deddf ei reddf a'i raddfa.

Os rhwyga a darnia 'n dost—del asia
Yn dlysach heb ymffrost;
Gwna'r gwaith a llamdaith llymdost,
Gloew ddur yn bur iw bost.

Ei lais sydd adlais yn odli—seiniau
A synwyr ei deithi;
Nid oes talach breiniach bri
Arwrol yn Eryri.

Nodiadau[golygu]