Prif Feirdd Eifionydd/Y Dyn a'r Epa

Prif Feirdd Eifionydd

gan Edward David Rowlands

Y Dyn a'r Epa.

MEWN gwig yng ngogledd Asia
Ryw fore, meddant hwy,
Neu yng ngwig fawr Mongolia,
Ni waeth pa'r un o'r ddwy,—
Cyfarfu Dyn oedd estron
Ag Epa yn y coed;
Ac aeth y ddau'n gymdeithion
Coedwigol mwyna' 'rioed.

Ryw ddiwrnod, fel yr oedd y ddau,
Y Dyn a'r Epa'n bwyta cnau,
A llus, a mefus gwylltion, yn foreufwyd.
A hithau'n oer, a'r Dyn yn teimlo anwyd,
Fe welai'r Epa'r Dyn
Yn chwythu ar ei fysedd:
Meddyliai ynddo'i hun
Fod hynny'n orchwyl rhyfedd.

"I beth mae hyn yna da, fy nghyfaill?"
Medd yr Epa, dan synnu:—
"Yr wyf fi'n gwneud yn union fel bydd eraill,
Pan fo'n oer,—i'w cynhesu,"
Medd y Dyn, gan edrych yn gall;
"Ho, ho! felly'n siwr!" ebe'r llall.
Os cawsant frecwast diwres,
'Roedd raid cael ciniaw cynnes
Hwy wnaethant rual blawd a dŵr,—
'Dwy' ddim yn siwr, neu botes.
Dechreuasant ei fwyta fe'n union
Yn chwilboeth o lygad y crochon;
A'r dyn rhag llosgi ei sefnig
A'r ciniaw brwd berwedig,
Yn chwythu'n ddi-dawl
Ar y grual,—neu'r cawl;—
Pa un ai grual ynte cawl oedd ganddo,
Nid ydyw'r hynafiaethwyr yn cytuno;
Pa un bynnag, sylwai'r Epa
A thybiai mai mwy 'smala,
Mwy annirnadwy, a mwy òd a rhyfedd,
Oedd chwythu'r potes nag oedd chwythu'r bysedd.
Pam, ddyn, yr wyt ti'n chwythu ar dy botes?
Mae eisoes, i'm chwaeth i, 'n llawn digon cynnes.
"Ai gwaith synhwyrol, doeth
Mewn difri
Yw chwythu potes poeth
I'w boethi?"

"Pw! nid i'w boethi, paid a bod yn hurtyn,
'Rwy'n chwythu arno, ond i'w oeri dipyn.'
"Pa beth! ragrithiwr, 'rwyf fi'n darfod bellach
Am byth â thi, a'th ddeublyg ffals gyfeillach.
Tydi sy'n newid fel y gwynt a'r lloer,
Gan chwythu weithiau'n gynnes, weithiau'n oer.
Dos, hel dy bac,—'rwyf weithian yn dy ddeall.
Dos hwnt o'm golwg i ryw goedwig arall."

Nodiadau