Y TADAU PERERINOL.
Cafodd llanw Pabyddiaeth ei droi yn ol, ond yr oedd rhyddid crefyddol yn parhau mewn stad isel ac amherffaith. Parheid i fino a charcharu yr Anghydffurfwyr. Ffodd lluaws ohonynt i Holland, lle y cawsant gysgod a nodded. Wedi bod yno am nifer o flynyddoedd meddyliasant am ymfudo; ffurfio trefedigaeth iddynt eu hunain dros y môr yn y Byd Newydd, lle y cawsent addoli Duw yn unol âg argyhoeddiadau eu cydwybod. Dyna'r Tadau Pererinol. Ymadawsant gyda'r llestr hanesyddol hono-y “Mayflower" yn 1621. Wedi mordaith faith a blin, glaniasant yn Lloegr Newydd. Blaenor y fintai oedd Roger Williams. Y mae dylanwad eu bywyd pur, a'u hannibyniaeth wronaidd yn aros hyd y dydd hwn. Defnyddiwyd hwy gan Ragluniaeth i buro ffynhonell y dyfroedd, ac i osod seiliau cedyrn i deml rhyddid a chydraddoldeb yn ngwlad fawr ymfudiaeth a chynydd.
CYNADLEDD HAMPTON COURT.
Awn rhagom i ddyddiau Iago'r Cyntaf, yr hwn a ennillodd iddo ei hun yr enw o "ynfyttyn dysgedig." Anfonodd y Piwritaniaid ddeiseb at y brenhin hwn yn erfyn am ddiwygiad mewn materion crefyddol. Arweiniodd hyn i'r Gynadledd a gynhaliwyd yn 1604, yr hon a adwaenir wrth yr enw "Cynadledd Hampton Court." Gwrthododd y brenhin gydsynio â'r hyn a ofynid ganddo, ond deilliodd un daioni o'r gynadledd siomedig hono. Yno y rhoddwyd cychwyn i'r gwaith ardderchog a wnaed yn y blynyddau dilynol,—y "Cyfieithiad Awdurdodedig o'r Beibl." Cyhoeddwyd hwnw yn y fl. 1611, ac y mae yn aros yn oruchaf hyd y dydd hwn.
