ATHRYLITH CEIRIOG
(TRAETHAWD BEIRNIADOL).
Music and sweet poetry agree,
As they must needs, the sister and the brother.
*****
One god is god of both, as poets feign;
One knight loves both, and both in thee remain.
—Shakspere.
Pennod 1.
YN un o'i lythyrau dyddorus at Edward Richard of Ystradmeurig, sylwa Lewis Morris ar brinder a thlodi awenyddol "caneuon" Cymreig. Sonia am Huw Morus fel tad y dosbarth arbenig hwn o farddoniaeth delynegol. Dywed:-"Ni fu genym erioed gân dda cyn ei amser ef, nac un ar ei ol (a welais i) yn gydradd âg ef; ac wrth ystyried na dderbyniodd addysg haelionus, ychydig o nghoethedd sydd yn ei iaith,—fel pe byddai Natur wedi ei fwriadu i fod iddi yn anwylyd-eos."[1].
Y mae yn syn mai dyma'r ffaith. Pan gofir fod yr elfen delynegol mor rymus ac mor aml-bresenol mewn barddoniaeth Gymreig, naturiol yw holi paham mae y "caneuon" mor brin, ac mor ddiweddar yn ymddangos?
Y mae y gofyniad yn arwain yr efrydydd llenyddol ar unwaith i ganol ystyriaethau dyrys ac
- ↑ Y Cymmrodor, i. 148; et passim
