Bwyd iach oedd ar estyll y llyfrau,
A digon i fyw arno fo;
Nid rhuthro drwy gyfrol yn wallgo'
Oedd arfer y tadau fin hwyr;
Ymborthent ar lyfr nes ei dreulio,
A chael ei gynhaliaeth yn llwyr.
Ysbrydion dadleuon y "Pynciau"
Arosant o gyfnos i wawr,
Ar adfail corlannau'r mynyddau
Gan wylo am nad oes wrandawr;
Mae Gefail y Cwm yn eu disgwyl,
A'r fegin yn segur ers tro;
Disgleiriach na'r tân lawer noswyl
Fu'r ddadl ar lafar y fro.
Grawn addfed oedd ar y llawr dyrnu
Dan ffyst yr hen dadau fu gynt,
Mor frwd oedd y nithio bryd hynny,
Yr us ai i ganlyn y gwynt;
Y grawn droes yn wrid i gyfnodau,
Ond enwau y tadau ni chaf,
Heb gerdded yn ddwys rhwng y beddau,—
Delynor amddifad yr haf.
Wrth fyned ymhellach 'rwy'n dyfod yn nes
I wynfyd fy mebyd, a theimlaf ei des
Yn gwasgar yr oerni fu'n gwarchae mor hir,
Ar babell oedd fregus mewn dieithyr dir.
Ym mywyd y fro adnewyddu a wnaf
Yr hudol ieuenctid a gollais; daw'r haf
Fu'n alltud yn hir, i fy ysbryd yn ol,
Ym murmur yr afon a glesni v ddôl;
A theimlaf y bryniau cymdogol fel cynt,
Yn gysgod rhag difrod y gafod a'r gwynt.
