PENNOD V
Y BORE Sadwrn ar ôl claddu Gwyn ydoedd.
Trawodd Martha Ifans ei basged ar fwrdd y gegin fach gydag ochenaid. Cododd ei gŵr ei olwg o'r "Cymru," y cawsai ei fenthyg gan Mr. Edwards y gweinidog, ac edrychodd yn bryderus arni. Yna gwyrodd ymlaen i bwnio'r tân. Gwyddai fod rhyw boen yn ei meddwl.
"Dowch, twymwch, Martha: mae golwg bron â rhynnu arnoch chi."
"Diar, mae hi'n oer bora 'ma."
"Ydi, a'r hen eira 'na'n dadmar. fo i lawr cyn nos, mae arna' i ofn."
Daw chwanag ohono
"Diolch fod gynno' ni dipyn o lo yn y tŷ, yntê? Mi alwais i yn nhŷ Owen Hughes am funud i roi 'sgidia' gora' Gwyn i Meurig bach. 'Doedd 'na ddim siwin o dân yno. Darna' o goed oedd gynnyn' nhw i ferwi'r teciall bora 'ma."
Tynnodd yr ychydig nwyddau o'r fasged a'u rhoi ar y bwrdd. Gwenodd yn drist wrth syllu arnynt.
"Pan oeddan ni i gyd hefo'n gilydd, cyn i Idris briodi," meddai, " yr ydw' i'n cofio fel y bydda' Kate yn gwrthod yn lân fy ngadal i gario'r fasgiad yma o Liverpool Stores ac yn gyrru Eban i fyny hefo'r petha'. Heddiw yr oedd y fasgiad fel pluan."
"I bwy mae'r ddau wy 'na?"
"Un i chi ac un i Dan."
"Felly'n wir. 'Oes raid inni fynd drwy'r un ddadl y tro yma eto?"
"O, o'r gora'. Mi fyta' i hannar eich un chi."
Syllodd arni: nid oedd ganddi ysbryd hyd yn oed i ddadlau, fel y gwnaethai bob tro o'r blaen.
"Twymwch, Martha bach. Mae rhwbath wedi'ch cynhyrfu chi bora 'ma, ond oes? Gweld Meurig?"
"Na, 'roedd o allan yn chwara'. . . Mae'r hen William Parri wedi mynd. Mi dorrodd yr hen frawd 'i galon yn y diwadd."
Nodiodd Edward Ifans yn llwm."Mi glywis i pnawn ddoe 'i fod o'n o isal, meddai."
