Neidio i'r cynnwys

Tudalen:Cofiant Hwfa Môn.djvu/254

Oddi ar Wicidestun
Gwirwyd y dudalen hon

GWYL DEWI.
ARWEST NEU ARAWD
LLANDUDNO,

1896.

I.
HENAFIAETH YR ORSEDD.

YN Hanes Cymru gan Carnhuanawe, tudalen 45, ceir y ffaith bwysig hon.

"Yn mhlith defodau y Beirdd, y sawl a ddisgynasant hyd yr amser presenol, gallwn benodi yr arfer o gynal Gorseddau ac Eisteddfodau, i'r dyben o drafod gorchwylion perthynol iddeu brodoriaeth. Y mae yr arfer hon, yn ddiamheuol o hendra mawr. Mewn Awdl o waith Iorwerth Beli, Bardd o'r 14eg ganrif, y mae coffawdwriaeth am ORSEDD a gynhaliwyd gan Faelgwn Gwynedd, gerllaw i Gastell Dyganwy yn y 6ed ganrif.

Ystyrir Carnhuanawe yr awdurdod uwchaf ar bynciau fel hyn. Craffer ar ei ddull ymadrodd yma. "Cynal GORSEDDAU ac EISTEDDFODAU. Gorsedd yn gyntaf, ac Eisteddfod wedyn, fel yr ydym ni wedi arfer gwneud, ac yn bwriadu gwneud yn Llandudno eleni. O'r Orsedd y mae yr Eisteddfod yn deilliaw allan. YR ORSEDD yw y gwreiddyn, a'r Eisteddfod yw y dderwen sydd yn tyfu arno.