Neidio i'r cynnwys

Tudalen:Cwm Eithin.djvu/10

Oddi ar Wicidestun
Gwirwyd y dudalen hon

RHAGAIR I'R AIL ARGRAFFIAD

DIAU mai'r peth cyntaf a ddylwn ei wneuthur yw diolch yn gynnes am y derbyniad a roddwyd i'm Cyfrol, ac am yr adolygiadau ffafriol a roddwyd iddi, peth a barodd fawr syndod i mi, yn enwedig eiddo yr Athro W. J. Gruffydd, M.A., yn Y Llenor. Gwerthwyd argraffiad pur helaeth mewn pymtheng mis. Bûm yn pryderu am flynyddoedd a gyhoeddwn y gyfrol ai peidio, ond daliwn i gredu y byddai hanes hen draddodiadau ac arferion dechrau'r ganrif ddiwethaf yn ddiddorol i'r to sy'n codi, ac y gallai darllen am ddewrder y tadau yn wyneb gorthrwm a thlodi fod yn gymorth iddynt ymladd ag amgylchiadau gwasgedig eu tymor hwythau.

O'r diwedd, wedi hir berswâd amryw o gyfeillion, cymerais y cam, er mai ychydig ffydd oedd gennyf y gallwn wneuthur cyfiawnder â'r tadau, na chyfleu yr hanes mewn dull diddorol. Drwg gennyf erbyn hyn na fuaswn wedi cyhoeddi'r gwaith yn gynt, a rhoddi rhagor ynddo cyn i'm cof ddechrau chware mig â mi.

Un peth arall a'm cymhellai i gyhoeddi'r llyfr oedd fy nghred mai trychineb i'r iaith Gymraeg fyddai i lenorion gwerin ddarfod o'r tir; fe gadwant ddolen gysylltiol rhwng ein dysgedigion a'r darllenwr cyffredin. Credaf i'n ddysgedigion ddechrau'r ganrif hon, wrth wneuthur y gwaith ardderchog o buro'r iaith, fod yn rhy lawdrwm ar y gwerinwr ac eraill na allent ysgrifennu Cymraeg cywir, er y gallent ysgrifennu Cymraeg dealladwy a diddorol, ac aethant, lawer ohonynt, i ysgrifennu hyd yn oed eu llythyrau yn Saesneg. Caent ysgrifennu rhyw fath o Saesneg heb i neb eu beirniadu. Ond mae pethau'n dod yr. well. Ceir llythyrau Cymraeg o ardaloedd digon Seisnigaidd i'r Brython heddiw gyda'r deisyfiad ar y Golygydd, " Os y gwelwch' yn dda bolisio tipyn ar fy Nghymraeg." Credaf pa bryd bynnag y peidia'r gwerinwr ag ysgrifennu iaith ei fam nad hir y bydd cyn ei cholli oddi ar ei wefus. Rhaid i'r gwerinwr gael llonydd i ysgrifennu Cymraeg orau y medro, fel y caffai o dan deyrnasiad Syr O. M. Edwards.