CYFLWYNIAD
NID oes eisiau o gwbl i Ben Davies, Pant Teg, gael neb i'w gyflwyno, am ei fod yn ddigon adnabyddus ar hyd a lled Cymru. Ond y mae fy nghysylltiad agos ag ef am fwy na hanner can mlynedd ac yn enwedig y blynyddoedd diweddaf—yn peri i mi fod yn falch o'r cyfle i roi gair yn ei gyfrol goffa. Efe ei hun all gyflwyno Ben Davies. Gwna hynny nid yn unig yn ei hunangofiant diddorol ond hefyd yn ei gynyrchion eraill sydd yma. Os teimlir mai rhan fechan o'i oes sydd yn yr atgofion, dyma'r rhan fwyaf cyfrinachol: y mae'r gweddill yn fwy cyhoeddus. Daeth yn gynnar i olwg Cymru, ac yn fwyfwy i'r golwg ar hyd y blynyddoedd. Yr un naws oedd ar ei waith ymhob cylch. Dichon y buasai yn fantais iddo fod wedi amrywio mwy; ond bu'n ffyddlon iddo'i hun—a hyn sydd orau.
Cedwir cof amdano fel pregethwr nes huno o'r olaf a'i clywodd. Ni ellir rhoddi golwg deg ar farddoniaeth yr hanner canrif ddiweddaf heb gofio ei gyfraniad ef. Ond diau mai ei emynau a geidw ei enw yn iraidd; a dyna a ddewisai.
Credaf yn sicr fod y golygydd wedi dethol yn ddoeth, yn ôl maint y gyfrol. Caiff y rhai a'i parchent yn fyw ei glywed yma, "Er wedi marw, yn llefaru eto". A mwyn a thirion, fel cynt, fydd y lleferydd.
ELFED.
- Mehefin 3, 1938.
