HYWEL
Mae llawer fel llewod yn wrthun, neu arthod,
Er gwaetha cydwybod yn gwrthod y gwir;
Pa fugail a ganai (a gweled mynyddau
Fel hendre dan gaeau) dôn gywir?
IWAN
Er bod ambell fwthyn ar Fynydd y Brenin
I dderbyn bugeilddyn o'r dryccin ar dro,
Er hynny ar groen hwnnw, o Ffair-rhos i'r Dderw.
Nid oes ond blew garw'n blaguro.
HYWEL
Mae cyflwr y deiliaid yn gul ac yn galed,
A blinder eu llygaid yw gweled y gwas
A'i ogwydd i wagedd, i fâr ac oferedd,
Wrth fuchedd a rhinwedd yr henwas.
IWAN
Nid chwith y pryd hynny i'r forwyn arferu
O'i bodd ymdrybaeddu, a chrafu'n ei chrys;
Swydd arall sy'r awrhon, a gwewyr ei galon
I'r hwsmon yw min-gron a'i meingrys.
HYWEL
Mae llawer un lliwus er byw yn helbulus
Na phrofi bwyd blasus a melus i'r min,
A'i fwthyn difoethau heb fêl nac afalau,
Na chnau yn ei gaerau nac eirin.
IWAN
Ceilogod, cwn hirion, a ffydd yn y porthmon,
Na âd i'w gymdogion na chynffon na chorn,
A yrrodd rai gwledydd a'r dŵr ar eu deurudd,
A'u meusydd a'u bencydd heb un-corn.
