The Votty and Bowydd, Ltd. / 1
The Maenofferen Slate Quarry, Ltd. / 1
The Manod Quarry, Ltd. /1
| The Croesor Slate Quarry, Ltd |
/ 1 |
| The Rhosydd Slate Quarry, Ltd |
Ond y mae un peth eto'n peri rhwystr i'r fasnach, a phryder i'r perchenogion, sef, gwely'r Laslyn o'r porthladd i'r môr. Rhai blynyddau'n ol, ymunai afon Maentwrog â'r Laslyn rhwng y Cei Newydd a Chei Balast, nes peri fod llif y ddwy yn cadw'r gwely'n union a dwfn a diberygl; ond er's rhai blynyddau bellach y mae afon Maentwrog wedi newid ei chwrs, ac yn ymarllwys yn nes i'r môr, gan effeithio'n niweidiol ar wely'r Laslyn, am na fedd hi'n awr ar ddigon o nerth i gadw'i chwrs yn glir. Er fod modd dyfod a'r Ddwyryd i'w chwrs gyntefig ni wneir dim i hyrwyddo hynny, ac oni bydd i'r Harbour Trust anturio'n fuan i'r draul angenrheidiol, fe ddiflanna gobaith eu helw hwy, ac ni bydd Porthmadog mwyach yn borthladd Eryri.
I roddi syniad am gynnydd poblogaeth a llwyddiant masnachol Porthmadog yn ystod y triugain mlynedd diweddaf, ni allaf wneud yn well na rhoddi'r ystadegau canlynol o boblogaeth Plwyf Ynys Cynhaiarn:—
| Blwyddyn. | Poblogaeth | |||
| 1851 | • • • | 2347 | cynydd | |
| 1861 | • • • | 3059 | cynydd | 712 |
| 1871 | • • • | 4260 | cynydd | 1201 |
| 1881 | • • • | 5506 | cynydd | 1246 |
| 1891 | • • • | 5097 | lleihad | 409 |
| 1901 | • • • | 4883 | lleihad | 214 |
| 1911 | • • • | 4445 | lleihad | 438 |
Poblogaeth y gwahanol rannau o'r Plwyf, ar wahan, yn ol cyfrifiad 1911, ydyw: Porthmadog, 3,177; Borth y Gest a Morfa Bychan, 708; Tremadog, 560.
Gwelir cynnydd o dros saith cant yn ystod y deng mlynedd cyntaf, sef, o 1851 hyd 1861; ond y mae cynnydd yr ugain mlynedd nesaf yn enfawr. Mwy na dyblodd y boblogaeth yn ystod deng mlynedd ar
