yn 1811, ddau gapel cyfleus yn yr ardaloedd cyfagos, sef Brynmelyn a Thremadog. Agorwyd y naill yn 1805 a'r llall yn 1810, ac ymunai'r Ymneillduwyr a ddeuent o ardaloedd eraill â'r Methodistiaid yn Nhremadog. Yr oedd gofalaeth yr eglwys honno y pryd hynny ar y Parch. John Jones. Methodist selog oedd efe, os nad hefyd yn gul a cheidwadol ei feddwl. Er hynny, meddai ar argyhoeddiadau cryfion a di-ildio. Caniatai i rai o enwadau eraill ymgynull i Dremadog i fwynhau'r efengyl, ac i ymuno â hwy os yr ewyllysient. Ond nid oedd ryddid iddynt gael gwasanaeth yr addoldy at ddim enwadol, hyd yn oed i gynnal ambell bregeth ynddo gan rai o'u gweinidogion eu hunain.
Ymhlith y rhai o enwadau eraill a arferai fynychu'r ddiadell Fethodistaidd yn Nhremadog yr oedd Mrs. Williams, priod Mr. John Williams, Tuhunt-i'r-bwlch, goruchwyliwr Mr. Madocks. Merch hynaf ydoedd hi i Mr. David Williams, Saethon, Lleyn, a chwaer i un o'r un enw, a ddaeth yn adnabyddus wedyn fel Mr. David Williams, Castell Deudraeth. Yr oedd Mrs. Williams yn aelod gyda'r Annibynwyr ym Mhenlan, Pwllheli; a phan ymsefydlodd ym Mhorthmadog, ei bwriad cyntaf ydoedd myned bob Sul Cymundeb i Bwllheli, a chymeryd, fel y dywed Emrys, "Hynny o efengyl a fedrai gael yn ei hymyl—hen system a welodd hi mewn bri yn Lleyn, ond a dorrodd rym Annibyniaeth yn y parth hwnnw o'r Sir; a phe buasai Mrs. Williams wedi cyndyn lynu wrth y cynllun hwnnw ni fuasai achos gan yr enwad mor fuan yn y Porth."
Yn fuan wedi iddi ymsefydlu yn ei chartref newydd ymwelodd y Parch. Benjamin Jones, ei chyn-weinidog, â hi; ac yn ystod ei arhosiad cynygiodd roddi pregeth iddynt yng nghapel Tremadog. Gwnaed y bwriad yn hysbys, a gwnaeth Mrs. Williams, drwy ei phriod, gais am fenthyg y capel; ond er syndod i bawb, gwrthodwyd y cais. Am y digwyddiad hwn nis gallaf wneud yn well na dyfynnu a ganlyn o ysgrifau dyddorol a gwerthfawr Emrys ar hanes dechreuad yr Annibynwyr ym Mhorthmadog, allan o'r Dysgedydd am y flwyddyn 1870.
