Y PRESBYTERIAID SEISNIG.
Dechreu'r Achos.1893
Adeiladu'r Capel 1897
Y Gweinidogion.
Y Parch. D. E. Jenkins 1895-1900
Y Parch. E. P. Hughes.1904-4..
Y Parch. E. E. Jones 1906-10
Y Parch. W. T. Ellis, B.A., B.D. 1911
Ychydig o gefnogaeth a roddodd Porthmadog i unrhyw achos crefyddol Seisnig yn ystod y ganrif ddiweddaf, er i ymdrech deg gael ei gwneud i ffurfio un. Cymry oedd y boblogaeth o anianawd, iaith, a chalon. Gwanaidd ac eiddil fu eglwys Tremadog tra y cyfyngodd ei gwasanaeth i'r iaith Seisnig. Ceisiodd Salem hefyd sefydlu gwasanaeth Seisnig, ond byr fu ei hoedl. Yn 1878 meddyliodd y Wesleaid, pe y caent gapel cyfleus, y sicrhaent achos llewyrchus; ond siomedig a fu hwnnw hefyd.
Wedi profiadau felly buasem yn disgwyl y cae'r syniad lonyddwch am gryn ysbaid beth bynnag; ond nid felly y bu. Yn y flwyddyn 1893 ystyriai'r Methodistiaid fod angen achos Seisnig yn y dref, ac os oedd i lwyddo mai yn eu dwylaw hwy y gwnai. Ni pherthyn i mi'n awr draethu'm barn ar briodoldeb y cwrs, ac a oedd gwir angen yn ei gyfiawnhau. Pa un bynnag am hynny, cafwyd caniatad y Cyfundeb i'w ddechreu, a chafwyd cynhorthwy y Parch. Lewis Ellis, Rhyl, i'w sefydlu. Ymunodd Methodistiaid y ddau gapel i'w ffurfio, a phenodwyd dau frawd i ofalu am dano—un o'r Tabernacl ac un o'r Garth, sef Mr. Robert Williams, Foundry, a Mr. Robert Roberts, y Banc, ynghyda help Mr. Edwards, y deintydd, a Mr. John Lewis. chreuwyd yr achos mewn ystafell yn y Neuadd Drefol, ar y 30 o Orffennaf, 1893, a phregethwyd ar yr achlysur gan y Parch. D. D. Williams—Manchester yn awr. Ymhen peth amser symudwyd o'r Neuadd i ysgoldy y Tabernacl. Yn niwedd 1894 rhoddodd yr eglwys alwad i'r Parch. D. E. Jenkins i'w bugeilio. Dechreuodd Mr. Jenkins ar ei waith yn Ionawr y flwyddyn ddilynol. Erbyn hyn ystyriai'r brodyr yr oedd cyfrifoldeb yr achos arnynt y gallent bellach anturio adeiladu
