Roberts, Pentrefoelas; R. E. Williams, Llanddeusant; D. Griffith, ieuengaf, Bethel; W. Edwards, Aberdare, ac E. Davies, Trawsfynydd. Ar ol adeiladu Gilgal, gwerthwyd yr hen gapel Glanywern.
Yn 1859, cafwyd tir yn ymyl capel Utica i wneyd mynwent, a chostiodd y lle 12p., a sychu y lle, a chau o'i gwmpas 18p., y cwbl yn 30p. lafuriodd Mr. Jones yn ddiwyd iawn yn Maentwrog ac Utica, gyda chymeradwyaeth byd ac eglwys am tuag wyth mlynedd, nes yr ymadawodd i gymeryd gofal eglwysi Carmel a Gwryd, Llangiwe, Morganwg, yn Mai, 1865. Bu yr eglwysi yn Maentwrog ac Utica yn agos i flwyddyn heb weinidog, yna rhoddasant alwad unfrydol i Mr. John Williams, Llanelwy, a chydsyniodd yntau a'u cais, a dechreuodd ar ei weinidogaeth yn Mawrth, 1866. Bu yma yn ffyddlon ac ymdrechgar iawn am bedair blynedd. Yn Mai, 1870, ymadawodd am America, a chyrhaeddodd ef a'i wraig a phlentyn bychan tua dwy flwydd oed i New York yn llwyddianus, heb i ddim anghysurus eu cyfarfod hyd yno. Bu Mr. Williams a'i deulu yn aros am ryw gymaint o amser yn nhŷ ei frawd, yr hwn sydd yn y weinidogaeth yn America er's cryn amser. Yr oedd Mr. Williams wedi derbyn galwad unfrydol oddiwrth yr eglwys Gymreig yn Pomeroy. Yr oeddynt yn myned mewn bâd pwrpasol ar hyd yr afon Ohio, a phan oeddynt wedi cyrhaedd pen eu taith, ac yn barod i fyned i'r lan, syrthiodd Mrs. Williams ryw fodd dros ymyl y bâd i ddwfr tros wyth llath o ddwfn, a chan ei bod yn nos dywyll, methwyd a'i hachub, ac oni buasai i ryw un gael gafael yn Mr. Williams cyn iddo allu rhuthro ar ei hol, wedi colli ei hunanfeddiant, mae yn debygol y buasai ef a'i blentyn bychan—yr hwn oedd yn cysgu yn ei freichiau—wedi boddi gyda hi. Cafwyd gafael yn Mrs. Williams yn mhen tuag awr wedi iddi syrthio, ond yr oedd yr enaid wedi cyrhaedd i'w gartref dedwydd! Er ymadawiad Mr. Williams, y mae yr eglwys heb weinidog.
Ni chyfodwyd yma ond un pregethwr, sef,
Robert Edward Williams. Bu dan addysg yn athrofa y Bala, ac urddwyd ef yn Llanddeusant, Mon. Bu Edward Williams, tad y dywededig R. E. Williams, yn bregethwr cynorthwyol parchus yn yr eglwys hon dros lawer o flynyddoedd. Daeth yma o Bwllheli yn y flwyddyn 1834, ac yr oedd wedi dechreu pregethu yno er's blynyddau. Yr oedd yn frawd i Mr. Robert Williams, yr hwn a fuasai yn weinidog yn Rhesycae, ond a dorwyd i lawr gan angau yn mlodeu ei ddyddiau. Yr oedd Edward Williams yn gyfaill cywir, yn gristion didwyll, ac yn bregethwr cymeradwy. Llafuriodd yn galed fel pregethwr yn Maentwrog a'r amgylchoedd heb dderbyn ond ychydig o gydnabyddiaeth am ei wasanaeth. Os oes ryw sail i'r haeriad fod pregethwyr cynorthwyol yn disodli eu gweinidogion, yr oedd Edward Williams, pa fodd bynag, yn mhell o fod felly. Yn Mhwllheli ac yn Maentwrog profodd ei fod yn gyfaill trwyadl i'w weinidog, a chafodd gyfle yn enwedig yn y lle blaenaf, mewn adeg o anghydfod, i ddangos o ba ysbryd yr ydoedd. Bu farw yn dangnefeddus Awst 29ain, 1845, yn 51 oed, a chladdwyd ef yn mynwent capel yr Annibynwyr yn Mhorthmadog.
COFNODIAD BYWGRAPHYDDOL
.
Crybwyllasom am Mr. W. Jones, y gweinidog cyntaf a fu yn yr eglwys hon, yn nglyn a hanes Penystryd, ac y mae yr holl weinidogion eraill a fu yn gweini iddi, ond un, wedi cael "help gan Dduw, yn aros hyd yr awr hon," a'r un hwnw yn unig sydd genym i wneyd byr goffäd am dano.
