Mae tref yn Rhode Island, yn America Ogleddol, o'r enw Bristol. Yn y dref hon, yn y fl. 1812, yr oedd pedair o bleidiau crefyddol, sef yr enwadau sydd yn Nghymru. Fe ddyry un Dr. Rogers o Philadelphia, hysbysiad mewn llythyr, fod yr Ysbryd Glân wedi cael ei dywallt mewn modd rhyfedd arnynt oll. Yr oedd yr effeithiau yn gyffredinol ar yr holl dref, nes darfu pob masnach yn gwbl am rai dyddiau. Eu holl ymddyddanion yn y teuluoedd, yn yr ystrydoedd, ac yn mhob man arall, oedd am fyd arall. Yr oedd pob ymddyddanion am bethau gwladwriaethol wedi darfod. Yn lle gofyn, fel y byddid arferol, "Pa newydd?" gofynid gyda dwysder, "Pa beth sydd raid i mi ei wneuthur, fel y byddwyf gadwedig?" Meddai y Dr., "Y maent o bob oedran, ac o bob graddau, dan y gweithrediadau rhyfedd hyn; plant a phobl, o wyth oed hyd ddeg a thriugain. Mae y lleoedd a ddefnyddid i gynal difyrwch gwag a chnawdol wedi eu troi yn lleoedd o gyfarfodydd crefyddol, ac oll yn cael eu gorlenwi. Prin y cai gweinidogion y dref hamdden i gymeryd eu lluniaeth, gan faint eu llafur. Mewn tref arall o'r enw Harwich, yr oedd tair o longau yn barod i forio i bysgota. Ond cyn hwylio, penderfynwyd rhoddi eu gliniau i lawr ar y traeth i gyd-weddio. Yr oedd y galluoedd dwyfol mor nerthol yn gweithredu arnynt yn y weddi, fel y cytunasant yn unfryd i oedi eu mordaith ar y pryd, a dychwelyd at eu teuluoedd. Galwyd yn nghylch deugain o honynt yr oedfa hóno, y rhai a wnaethant broffes gyhoeddus o grefydd yn fuan wedi hyny.
Cawn hanes byr am adfywiad grymus yn Lleyn ac Eifionydd yn y blynyddau 1831-2. Dechreuodd mewn un man ar ddydd Jubili yr ysgol Sabbothol, ac ychwanegwyd at y gymdeithas eglwysig yn y lle ddeugain o aelodau. Yn Llanystundwy y bu hyn. Dechreuodd mewn lle arall, trwy i eneth fechan, wrth fyfyrio yn ei gwely, ddechreu ymofidio, am y barnai ei bod wedi diffodd cymhelliadau yr Ysbryd Glân, a diystyru gair Duw. "Cerddodd yr ystyriaethau hyn," medd yr hanes, "fel tân goddeithiol drwy yr holl ardal, ac ychwanegwyd 35 at yr eglwys." Yn Lleyn ac Eifionydd, yn ystod y diwygiad hwn, chwanegwyd dros 600 at yr eglwys. Sonir fod mewn un man fachgenyn nodedig o ddrwg a chaled, yr hwn a adewid yn y tŷ gartref rhag aflonyddu'r addoliad, ac un arall i'w warchod rhag gwneyd o hono ddrwg gartref; ond pan ddechreuodd y diwygiad yn mhlith y plant, nid arosai neb gartref gydag ef; ac felly bu raid iddo yntau fyned i'r capel. Eisteddodd yno wrth y drws; a phan ddechreuodd y plant ganu a gorfoleddu, yntau a roddodd ei ben i lawr, ac a wylodd. Yna clywyd ef yn dechreu diolch, nad oedd hi yn rhy ddiweddar i achub pechadur mawr fel efe; a thorodd allan i ganu fel hyn:—
Ar Galfaria rhwng y lladron,
Y gorphenwyd agor ffynnon,
I olchi yn llwyr y rhai aflana',
Pwy a ŵyr na olchir finau!
Yr ydym yn cael y byddai rhai o'r diwygiadau hyn yn dechreu yn ddisymwth ac annysgwyliadwy iawn; bryd arall, fe'u rhoddid ar ol llawer o
