Y mae nerthoedd mawrion Amser
Wedi treulio'r adail gre,
Nid oes mwyach "grêd na phader,"
Gair na chyngor, yn y lle;
Ond mae goleu pur gwybodaeth
Wenai yma yn y nos,
Wedi gwasgar dros bob talaeth,
Torodd dydd ar Gymru dlos.
Yn ngoleuni clir yr hafddydd,
Melus gorphwys orig gu,
Ger yr eglwys lwyd a llonydd,—
Cymwynasydd Cymru fu;
Er mwyn cofion oes gyntefig
Na ddoed troed i'r fangre hon,
I halogi'r adfail unig
Ar y graig yn swn y don!
NODIAD.
I'r sawl fu yn darllen ysgrifau dyddorus Mr. Owen Williamson, ar Landdwyn, yn y Cymru, nid oes angen esbonio daearyddiaeth y rhan hono o Ynys Mon. Yr hyn ydyw Penmon i'r naill eithaf i'r ynys, dyna ydyw Llanddwyn i'r eithaf arall. Difyr iawn ydyw mordaith o Gaernarfon i Landdwyn ar hirddydd haf. Y mae yno le dymunol i angori,—cilfach a glan yn nghysgod y creigiau. Yno y mae'r goleudy a'r bywyd-fad, yno y mae Eglwys Dwynwen, a ffynnon y Santes yn bwrlymu ei dwfr oer, grisialaidd, yn ymyl y môr. Yno, bellach, ar graig uchel, y mae croes wen, hardd, wedi ei chodi er cof am Dwynwen, ac am Jiwbili'r Frenhines. Y mae enwau Dwynwen a Buddug wedi eu huno ar y gofadail hon. Ond un o'r pethau mwyaf hynod ar y creigle hwn ydyw gweddillion Eglwys Dwynwen.
