RHAGDRAETH I'R ARGRAFFIAD CYNTAF.
GYDWLADWYR AWENGAR,
WRTH gyfarfod ohonof, o bryd i bryd, âg englynion gwych, yma a thraw, tarewid fi mai nid annyddorol a fyddai casgliad argraffedig o'r cyfryw, modd y gellid troi iddo, yn awr ac eilwaith, am yr englynion rhagoraf ar amrywiol destynau. Ymgais anmherffaith i geisio llanw y bwlch yna yn ein llenyddiaeth yw y Casgliad hwn.
Gwelir fod y Casgliad yn cynwys rhai cnglynion heb feddu teilyngdod llenyddol cyn uched, nac ychwaith mor gynghaneddol gywir, a'r mwyafrif sydd ynddto: ond gwybydder mai nid prinder defnyddiau at y gwaith, mewn un modd, a barodd i mi ddethol y cyfryw (gan nad ydyw y llyfryn hwn yn cynwys traian yr englynion gwych a gesglais); eithr yn hytrach credu yr oeddwn fod rhyw hynodrwydd neu gilydd yn perthyn i'r cyfryw englynion ag a gyfreithlonai eu dodiad yn y Casgliad. Diau y dichon i englyn fod yn benigamp serch iddo gynwys y gwall o dor mesur," neu "drwm ac ysgafn," neu "west awdl," & Dylid, yn ddiamhen, gadw at y rhecolau gwarantedig; ond y mac eithriad i bob rheol; ac eithriadau yw y gwallau cynghaneddol sydd yn y detholiad hwn.
Prin y rhaid sylwi fod prinder uen helaethrwydd y detholion o waith awdwyr a geir yn y Casgliad hwn i'w ystyried yn un prawf oddiwrthym o deilyngdod y cyfryw fel beirdd yn ystyr eangaf y gair: ac yr ydym yn sicr na bydd neb parotach i gydnabod teilyngdod englynion fel yr eiddo Trebor Mai, &c., nag awdlwyr a phryddestwyr cadeiriol ac ariandlysog.
Gan i mi fod wrthi yn casglu defnyddiau y llyfryn hwn, wrth fy hamdden, am dros ddeuddeng mlynedd, a hyny o luaws o wahanol ffynonellau, megys llyfrau, newyddiaduron, llafar gwlad, &c., diau yr esgusodir fi gan gyfeillion os defnyddiais eu cynyrchion heb eu caniatad: ac i'r cyfryw, yn nghyda phawb a estynasant unrhyw gynorthwy tuag at gwblhad y gwaith anmherffaith hwn, y dymunaf gyflwyno fy niolchgarwch mwyaf diffuant.
Yr eiddoch,
EIFIONYDD.
