Tudalen:Rhamant Bywyd Lloyd George.djvu/137

Oddi ar Wicidestun
Prawfddarllenwyd y dudalen hon

"Mae Cymru wedi dadweinio'r cledd er enill rhyddid crefyddol. Gwnaeth Cymru ei meddwl i fyny nad yw achos Dadgysylltiad yn ddyogel yn nwylaw'r Weinyddiaeth hon. A oes gymaint ag un Cymro yn credu y bydd i'r Llywodraeth bresenol basio Mesur dadgysylltiad?"

Ceisiodd Mr. Lloyd George ar y cyntaf anwybyddu, yna dirmygu, y Gynadledd. Cyhoeddodd yn mhapyrau. Llundain mai myfi oedd gwreiddyn yr holl ddrwg, ac mai myfi yn unig oedd yn cyffroi y wlad ac yn trefnu'r gynadledd. Nis gallai dalu teyrnged uwch o barch i ddylanwad personol neb na hyn, canys daeth dros ddwy fil (2,000) o ddynion blaenaf pob enwad yn Nghymru i'r Gynadledd, a hwynt hwy oll wedi cael eu hethol gan yr eglwysi a'r cyfundebau. 'Rwy'n ofni, er hyny, y rhaid i mi ymwadu a'r clod uchel y mynai Lloyd George dalu i mi. Nid wyf yn credu y medrai efe ei hun, chwaethach gwr gwylaidd fel myfi, wneyd i ddwy fil o oreugwyr Cymru adael pob un ei faes a phob un ei fasnach am dridiau i deithio o Gaergybi i Gaerdydd, oni bae fod y wlad yn berwi gan deimlad chwerw. Cyn i ddydd y Gynadledd wawrio, newidiodd Mr. Lloyd George ei farn am dani. Mynodd gael ei ethol yn gynrychiolydd i'r Gynadledd modd y byddai ganddo hawl i siarad ynddi. Y noson o flaen y Gynadledd, ac ar ei gais ef ei hun, cynaliwyd cyfarfod o Bwyllgor y Cyngrair Annghydffurfiol, i'r hwn y daeth ef a'i gyfaill, Mr. Herbert Lewis. Ar ol ymdrin a'r mater, a siarad yn blaen ond yn gyfeillgar a'n gilydd, tynais allan mewn ysgrifen ar gais Mr. Lloyd George, yr ymrwymiad pendant a ganlyn, yr hwn a roddai ef fel Aelod o'r Cabinet, ar ran y Llywodraeth: