Y Gwyddel a'r Cymro

gan Tryfanog

Meddyliodd Gwyddel bychan

Yn siwr roi cweir i mi,

Ond camgymeriad deryn wnaeth

'N ofnadwy, welwch chwi, ;

Fe neidiodd i fy ymyl

Fel teigar, gyda brys,

Gan daflu'i grysbas carpiog llwyd,

A thorchi darn o grys;.

Tarawodd fi fel mellten

Yn ymyl bôn fy nhrwyn,

Ac am slap nis gallwn i

Nac arall byth ei dwyn;

Fe redai 'ngwaed yn afon

Lifeiriol i fy ngheg,

Ac O ! maddeued Duw i mi

Os rhoddais lw neu reg.

Fe'i tegais ef mewn eiliad

Ar lawr mewn dŵr a baw,

Ac yno 'roedd y mymryn cawr

Heb symud troed na llaw;

Daeth Cymro'n llawn trugaredd

O rywle ar ei hynt

Gan erfyn arnof, Paid yn wir

A gwneud i ffwrdd a'i wynt.

Gadewais iddo godi,

Y lolyn brwnt a blin,

A chredu 'rwyf y bydd o byth

Yn llawer haws ei drin;

Erfyniodd cyn mynd ymaith

Faddeuant gyd a'i law;

Rhoes iddo 'mhump yn ddigon rhwydd,

Nis gallwn droi o draw.

Y rheswm iddo 'nharo

Na fedrwn Saesonaeg,

A minnau druan ar fy loes

Yn medru ond Cymraeg;

Mae llawer fel fy hunan

Ar lan y Ferswy'n awr

Yng nghanol brwnt a blin regfeydd

Yn disgwyl gweled gwawr.

Fe garaf "Wlad y Bryniau,"

'Rwy'n Gymro hyd y carn,

Ond i'r un Sais, na Gwyddel chwaith,

Nid af i byth yn sarn;

Chwi, fechgyn ieuanc Cymru,

Meithrinwch Saesonaeg,

Ond peidiwch byth, beth bynnag fo,

Anghofio'r hen Gymraeg.