Beirdd y Bala/Arwyrain yr Awen

Beirdd y Bala

gan Rowland Huw

golygwyd gan Owen Morgan Edwards

ii. ARWYRAIN YR AWEN.

Ei dull godidog gan dduwiolion yn y wir eglwys, gydag
ychydig o ansawdd y cenhedloedd yn ei cham-ddefnyddio.

i.
Deffro, ddawn uiawn enwawg—boreuol
Ber awen odidawg,
Ymadrodd y beirdd mydrawg,
Fry ar hyn myfyria rhawg.

Nefawl ser, mor bêr y borau—cynnar
Y canant fwyn odlau;
Cae Adda ddawn cywyddau,
Gân wiw glod ag awen glau.

ii.
Doniau rhad, Duw on a'u rhodd,
Un Enos a eneiniodd,
Ac Enoc gynt a ganodd fawl llafar
Oes gynnar esgynnodd.

iii.
Yma bu'n dyst meibion Duw,
Can deilwng cyn y diliw;
O lin i lin meithrin mawl,
Yn briodawl un bri-Duw.

Iob a'i gadarn alarnad,
Aml gwynion a mawl ganiad ;
Hediadau mydr, ddiwydr ddawn,
Gŵr uniawn a gwir ynad.

iv,
Bu badrieirch ddwyfawl eirchion,
Ar brif eglwys loew lwys lên;
Llaws cataidd llais cytun,
Pura côr in per wau cân.

Taflwyd y march i'r gwarch gurf,
Y marchog, tacog, a'u torf;
Cerbydau mewn tonnan twrf,
Llwyra tâl, llaw Ior a'u tarf.

Ond Israel, Duw hael a'u dug,
Trwy ddwfr a thân, â chân chweg;
Cloddiant lyn a'u ffyn heb ffug,
Ffynnon tywysogion teg.

v.
Diau Barac a Debora
Canant emyn gytun gu;
Cawn hanes canai Hanna,
A Dafydd, pen llywydd llu.

vi.
Solomom, sail
Wiwdeg adail,
Olau eiliawd
Fil o folawd.

vii.
Rhodd Duw yw rhwyddwawd Awen
O'i ras hael er yr oes hen,

I rai ethol rhoi weithian
Ag a rydd dragywydd gan;
Ei ysbryd Ef sy'n llefain
Trwy lân awen gymen gain,
Effeithiol ragorol gân
Yn yr eglwys rywioglan;
Brenhinoedd bronnau hynaws,
A lenni nwyd llawn o naws,
Uchelwyr mwyaf achlan,
A phob gradd a gadd y gân;
Canai wragedd rhinweddawl,
Un dull a'u beirdd, fwyn-geirdd fawl;
Cyson adsain llancesau
Emyn i'w mysg i'm Ion mau.
Arddelwyd yr addoliant
Yn eu plith o enau plant.

viii.
Caniad eurwerth cenadwri
O rad enwog a roed ini,
Proffwydi, pur hoff ydoedd;
Llyma geiriau llawn o gariad
A chysgodau i achos Geidwad
Mabwysiad ym mhob oesoedd.

ix.
Angylion eang olud
I'r byd a roe wybodaeth,
Hedd ganwyd, hedd ganan,
Ewch darian iechawdwriaeth;
Yno 'roedd iawn arwyddion
Can gyson cynnyg Iesu;
Etifedd nef y nefoedd,
Gŵr ydoedd i'n gwaredu.

x
Can Simon loewfron wiwlwys,—ac Ana
A iawn arogla yn yr eglwys;
Gair Brenin, deufin gledd dwys—saeth cariad
Bwa, a'i rediad o Baradwys.

Apostolion a'u hapus dalent,
Gywir fawl Addaf gorfoleddant,
Mewn pur addas mwyn pereiddiant—odlau,
Mal un genau mawl Ion a ganant.

xii.
Bu doniau nifer dan y nefoedd,
Mydrau cain odlau, ir cenhedloedd,
Firsil wawdydd a'i fawr sel ydoedd.
A Horas gu addas gyweddodd;
Homer, Pindar pond oedd—i'w gân
Dall dduwinsau dywyll—ddu oesoedd.

xiii
Palfalu canu fal cynt—i'r bydoedd
A'r bodau a welynt;
Achwyn a fydd na chanfyddynt
Y Bod oedd yn llywio hyd iddynt ;
Ond braidd ydoedd y breuddwydynt
I'r Oen addwyn, er na wyddynt
Moi anian hoewlan helynt.—enwedig
Duw unig ni 'dwaenynt.

xiv.
Felly 'r oen ninnan all o'r un anian,
Ymroi i bechu bob mawr a bychan,
Caniadau diflas yn al cnawd aflan
Oedd o goeg agwedd eiddig a gogan;

Estroniaid i'n caid a'u cân—i feddiant
Neu fawl gogoniant y nefol Ganan.

A ni yn dynion lon a luniodd
Drosom o'i gariad, drws a agorodd;
Ei fwyn fugeiliaid, Fle a'u galwodd;
Iawn edifeirwch i ni adferodd,
Mabwysiad ei rad a'i rodd,—Trugaredd
Gras ei rinwedd gwir Iesu a rannodd.

Duniau ardderchog, dyner dda orchwyl,
Bwriad daionus ysbryd Duw anwyl,
Glan achawdwriaeth glynwch hyd arwyl,
Wele ferch Seion, purion ddarparwyd,
Ai thympan hoewlan mewn hwyl—i ganu
Araith i'w dysgu, hiraeth o'i disgwyl.

xv.
Caniad Seion,
Mawr sain aeron,
Mor soniarus;
Dawn gynghanedd,
A gorfoledd
Gywir felus.

Llais y durtur,
Bibau eglur
I bob egliad;
Gair efengyl,
Sain digweryl
Sy'n dy gariad.

xvi.

Dall priodferch,
Unig annerch,
Dinam draserch;

I gyfarfod
Ei gwir briod
Ar ryw ddiwrnod
I'w addurno.

Pob alltudion,
Bychain, mawrion,
Oedd a chalon
I ddychwelyd;
Rhoes Duw nefol
Ras ysbrydol
Edifeiriol
I'w hadferyd.

xvii.
Nawr gwell awen na'r galluoedd,
Addurn ufudd i Dduw'r nefoedd,
Digaeth ryddid a gweithredoedd,
Cyfnewidiad cyfan ydoedd.

xviii.
Dyma (wyn dynier,
Ansawdd o nawdd Ner,
Eur feirdd yn arfer
Gwiwber ganiad;
Oedd awen dduwiol,
Bridwerth ysbrydol,
O ddinam wreiddiol
Ymarweddiad.

xix.
Och, nid felly mae canu cynnen,
Ond dreigiau euog yw drwg awen;
Celwyddog ddiaíol, hudol hoeden,
Dad ei herwyr diwyd a'u harwen.

—————————————

xx
Byd am ryfyg bod ymrafel,
Cynnyg ebyrth Cain ac Abel,
Seion Ion enwog
Rhag saethau gan Gog
A Magog ymogel.

xxi.
Dewis wyryf, dy seren
Wawr a dorrodd o'r dwyren;
Efengyl na fae angen,
Gras Duw a gwersi dien;
Cariad eurwerth cred aren
Ysbrydol is wybr Eden;
Pob duwiol ddawn yn llawn llwydd
Iawn Lywydd anwyl awen.

xxii,
Dod, Ior, dad iaith,
Mwyn gôr mewn gwaith,
Mal môr mawl maith,
A mil mwy
Mwynhau mewn hedd
Ter fau tirf wedd
Dy glau deg wledd,
A di glwy.

xxiii.
Mwy ni flinant, mae yn flaenor
Iesu maelor, weis a'i molant;
Naf a garant, nef yw goror
Caer tŵr Ifor cu cartrefant.

xxiv.
Gwiw Ne gannaid, gynau gwynion
Llys duwiolion, llais dialaeth,

Byrddau euraid a beirddorion,
O newyddion awenyddiaeth;
Telynorion, palmwydd gleision,
Ebyr oerion, wiw beroriaeth;
Dedwydd Seion, gwaredigion,
A chyd aeron iachawdwriaeth.

Cân Moses, felus folant,— cân yr Oen
Cawn rinwedd ei haeddiant;
Cân y ffydd sydd i bob sant
Ar a ddel i'r addoliant.

Dy glod mawr hanfod mor hen,—o newydd
Fy Nuw, a'm gwir berchen,
Tragywyd y trig awen
A llais mawl i'th llys. Amen.

Nodiadau