Beirdd y Bala/Marwnad Charles o'r Bala

Beirdd y Bala

gan Dafydd Cadwaladr

golygwyd gan Owen Morgan Edwards

DAFYDD CADWADR

[Ganwyd Dafydd Cadwaladr yn 1752. yn Erw Ddinmael, Llangwm daeth ardal y Bala i wasanaethu yn ieuanc dysgodd y wyddor oddiwrth lythrennau nod ar ochrau defaid: cafodd fwyd i'w ddychymyg yn Nhaith y Pererin a Gweledigaethau Bardd Cwsg. Wedi oes o lafur egniol fel efengylydd, bu farw Gor. 9, 1834. Cyhoeeddwyd cyfrol a gofnodau a dano yn y Bala yn 1836. Claddwyd ef yn Llanecil, ac y mae golygfa ardderchog oddi wrth ei fedd ar Lyn Tegid a'r Aran.]

MARWNAD CHARLES O'R BALA.

O SEION ofnog, paid ag wylo,
Nad im' glywed mwy mo'th lef;
Ca'dd Charles fynd i berffeithiach eglwys,
'Nawr mae'n gorffwys yn y nef
Y cnawd a'r galon oedd yn pallu,
Duw oedd ei ran a'i nerth yn awr;
Fe ymadawodd mewn tangnefedd.
Yn ffrwd yr iachawdwriaeth fawr.

Roedd ei farwolaeth i ni'n golled,
Ond iddo ef yn ennill mawr;
Cawn ninnau fedi o ffrwyth ei lafur,
Tra bo'm ni'n aros ar y llawr:
Yr Egwyddorion ga'dd e' o'r Bibl,
Maent gyda ni heb ddim gwahan:
Caiff myrdd o blant eu maethu drwyddynt,
Hyd onid elo'r byd ar dân.

Mae ei Drysorfa'n llawn danteithion,
I borthi'r ofnog gwan ei ffydd;
Y mae'r Geiriadur mawr fel allwedd,
I ddwyn i'n golwg bethau cudd.
Ei 'madrodd rhwydd, a'i adysg yn uchel,
Egwyddor iach, nefoldeb llawn;
Mae'n cario perlau disglair inni,
Wna bobl Cymru'n brydferth iawn.

Cyfododd un o deulu Gomer,
Wnaeth fwy na neb er dechreu'r byd,
I yrru'r Bibl i bob ieithoedd.
I gasglu eiddo Crist ynghyd;
A hwn dan seiliau teyrnas anghrist,
Er uched yw ei brig yn awr;
Y garreg eifi yn llond y ddaear,
Mae'n rhaid i'r delwau gwympo i lawr.

Dyma'r seren a ddisgleiriodd,
O flaen bore'r Jubil fawr;
Disgwyliwn bellach i'r wawr godi,
Mae'r seren wedi mynd i lawr:
Gwybodaeth Duw a doa'r ddaear.
Bydd mawl yr eglwys yn ei rym.
Cynhulliad pobloedd at y Siloh,
A Babel wedi cwympo'n ddim.

Ca'dd yn ei gorff gystuddiau trymion,
O dan y rhai'n fe gadwai'i le;
A phob dadleuon yn yr eglwys,
A flinai 'i feddwl tyner e;
Ac annuwioldeb ei gym'dogion,
Oedd iddo ef yn ofid llym:
'Nawr fe drow'd y groes yn goron
'D rhaid iddo mwyach ddioddef dim.

'N awr 'rwy'n colli'm golwg armat,
'D wy'n 'nahod din o honot fry
Nid wyt ti swm yr un o'r tywod,
Nid wyt ti bwysau'r un o'r plu';
Nid tebyg wyt i un creadur,
A welwyd mewn daearol fyd;
'Does armat liw, na dull, na mesur,
Er hynny sylwedd wyt i gyd.

A wyt ti'n gweled peth yr awrhon,
O ddwfn ddirgelion Tri yn Un?
P'a fath olwg sy'n y nefoedd,
Ar a gym'rodd natur dyn?
A ydyw rhyfeddodau'r Duwdod,
Yn dod i'th olwg heb ddim rhi',
Neu ynte wyt yn gweld efengyl,
Yn llenwi conglae'n daear ni?

Ai 'n ol darluniad Watts new Baxter
Mae gwaith y nef yn mynd ymlaen:
Gweddio, ymddiddan, a phregethu,
Neu ynte dim ond c'lymu cân?
A yw 'difeirwch, ffydd, a gobaih,
Wedi ymadaw'n llwyr yn awr,
A dim ond cariad yn teyrnasu.
O boethder fflam yr eirias fawr?

A wyt ti'n ysgog fel y fellten,
Ynghanol yr eangder mawr?
A ydyw t'wysogauthau'r netoedd,
Yn adnabyddus it yn awr?
A wyt ti'n 'nabod pawb o'r seintian,
A rhif angylion sydd wahân;
Ai am gre'digaeth neu am brynnu,
Mae'r nifer fwya'n seinio cân?

A wyt ti'n cofio geiriau'r Bibl,
Dy bleser penna! gyda ni?
A yw 'madroddion y proffwydi,
Yn llonni byth dy ysbryd di?
A ydyw gweledigaeth Ioan
Yn awr yn eglur o dy flaen?
Ai ynte wyneb y Jehofah,
Yn unig yw d'orffwysfa lan?

A wyt ti'n gweld dy gorff yn huno
Ym mynwent Beuno dan v pridd?
Oes arnat hiraeth yn y nefoedd
Am weld yr adgyfodiad ddydd?
A wyt ti'n cymhell yr angylion
I gasglu'r saint o gyrrau'r byd;
Ai ynte bod yn ddistaw lonydd,
Ym mynwes Abr'am 'r wyt o hyd?

Chwi'r angylion ddaeth yn lliaws,
A'r n'wyddion da o'r nef i lawr,
Derbyniwch genadwri dirion,
I'w ddwy yn ol i'r nef yn awr:
Cymanfa'r Beibl sydd yn llwyddo,
Gair Duw sy'n seinio i bob lle,
Ysgolion Sabboth sy'n cynbyddu;
Cyhoeddwch hynny iddo fe.

Boed bendith byth ar Sir Gaerfyrddin,
Am tagu'r impyn mawr ei ddawn;
Boed bendith byth ar deulu'r Bala,
Lle cadd ei godi'n uchel iawn:
Boed bendith Duw a'i ras yn helaeth,
Yn dilyn ei hiliogaeth ef,
A llwyddiant i'r efengyl dawel
Ymhlith pob cenedl dan y nef.

Goddefwch bellach air o'm hofnau,
':Rwy' yn ei dd'wedyd gyda braw,
I'r cyfiawn hwn gael dianc ymaith,
O flaen rhyw ddrygau mawr a ddaw.
Yn y wlad neu yn yr eglwys,
Y tyrr rhyw bla fel fflamau byw!
Ond d'wedai'n uchel wrth ymadael,
Mai noddfa dawel iawn yw Duw.

Nodiadau