Bro fy Mebyd a Chaniadau Eraill/Y Baledwr

Bro fy Mebyd a Chaniadau Eraill

gan Humphrey Jones (Bryfdir)

Y BALEDWR.

AFREIDIOL yw dychymyg
Na godidowgrwydd iaith;
Ni raid wrth liwiau benthyg
Na choegni addysg 'chwaith;
Ni pherthyn i'r Baledwr
Ond symledd deilen werdd,
Rhesymol i bob gwladwr
Ei 'nabod wrth ei gerdd.

Dyddiadur llawn sydd ganddo
O Ffeiriau gwlad a thref;
Mae llwybrau uwch eu rhifo
Yn hysbys iddo ef;
Drwy gymoedd ac ucheldir
Ni chaiff o dan ei bwys,
Ond ambell garreg filldir
I wrando 'i brofiad dwys.

Mae'r wawr yn ei gyfarfod
Yn fynych ar y rhos;
Mae'r ser yn ei adnabod
Hyd unigeddau'r nos;
Mae'n cario 'i etifeddiaeth
Mewn pecyn ar ei gefn,
Heb chwennych gwell swyddogaeth,
Na blino ar y drefn.

Nid gwr yn trethu 'i awen (?)
A meithder ydyw o;
Mae ambell wyneb—ddalen
Yn ddigon ar y tro;
Os metha'r gerdd a dilyn
Ei phwnc ar linnell wen,
Gofala Celf am ddarlun
O'r testun uwch ei phen.

Gweddillion campau'r Cymry
A geidw mewn coffhad;
Am lunio cerdd a'i chanu,
Mae'n hawlio sylw gwlad;
Ei fasnach sy'n sefydlog
Er anwadalwch byd;
Bodlona hwn ar geiniog
A chongl yr ystryd.

Nid cyfoeth ei syniadau,
Ac nid pereidd-dra'i lef
Enilla gynulliadau
I wrando arno ef;
Er hynny wrth ei glywed
Hwy deimlant wres eu gwaed,
A'r heol laith yn myned
Yn gynnes dan eu traed!

Y gawod leithia'i gerddi,
Yr awel droella'i wallt,
Awgrymu ei galedi
Fynn ambell ddeigryn hallt;
Os briglwyd yw ei goryn,
Os yw ei gob yn wael,
Mae llawer gwers amheuthyn.
Drwy d'lodi hwn i'w chael.

Mae "ofn y gynulleidfa "
Yn estron iddo ef;
I wyneb torf edrycha
Heb gryndod yn ei lef;
Ar lawer aelwyd wledig
Mae'r hen Faledwr rhydd,
Yn safon ansigledig
Ar dywyll bynciau'r dydd.

Mae Cymru yn ei arddel
Er's llawer blwyddyn gron;
Os yw ei swydd yn isel,
Mae'n rhan o fywyd hon;
Er na fedd ffrynd ffyddlonach
Na'i gi o dref i dref,
Bydd cenedl yn dylotach
Ar ol ei golli ef.

Nodiadau