Bro fy Mebyd a Chaniadau Eraill/Gadael y Cwm

Bro fy Mebyd a Chaniadau Eraill

gan Humphrey Jones (Bryfdir)

GADAEL Y CWM.
(Cwm Croesor).

Mi wyddwn ro'i nhad yn y gro,
A mam ar y tyddyn di-raen,
Yn cadw'r hen olwyn ar dro,—
Yr olwyn adawodd ei staen;
Dyfalu yn blentyn a wnawn
Fod pethau yn myned o chwith
Wrth weled ei llygaid yn llawn,
A gweld fynd ei gwallt yn fwy brith.

Edrychai y wawr dros y foel
Ar mam dan ei chawell a'i chur;
A gwrid yr ymachlud ar goel
Ro'i iddi'r holl aur feddai'n bur;
Ond galw ei pherlau yn ol
Wnai'r wawr yn ei hamser ei hun,
Cymerai yr haul yn ei gol
Ei aur, cyn i mam fynd i hûn.

Y "chwalwr i fyny a ddaeth,"
Dyfalwn ei fod ar ei hynt,
A chlywais arwerthwr yn ffraeth
Ei eiriau wrth fur Bwlch y Gwynt,
Gwasgarwyd y dodrefn a'r "da "
Yn hwylus 'mhen dwyawr neu dair,
A ninnau ar encil yr ha'
Heb wrid ac heb wên ac heb air.

'Doedd ddewis ond croesi y waen,
A dringo dros fynydd yn flin;
Ac fel yr Hebreaid o'n blaen,
Salm hiraeth oedd leddf ar bob min;
Edrychais i'r cwm drach fy nghefn,
Cyn myned o'i olwg yn llwyr,
A'r cread mewn awel fach, lefn
Yn canu alawon yr hwyr.

Wrth adael Jerusalem gynt
Yn alltud galarus ei lef,
Sawl Iddew fu'n troi ar ei hynt
Am drem ar binaclau y dref?
Ei enaid ddiferai gan ing
Wrth gefnu ar degwch ei fro;
Coll Gwynfa mewn deigryn a ddring
I ddeurudd y truan ar dro,

Bum innau yn ieuanc, ond hen
Wyf weithian, a'r Hydref yn oer;
Fy wyneb sy'n estron i wên
Fel wyneb galarus y lloer;
Ond erys y cof am yr awr
Y rhois y drem olaf i'r cwm,
Cyn gadael cynefin y wawr
Am nos ar anialdir mor llwm.

Nodiadau