Byr Gofiant am Naw a Deugain o Weinidogion Ymadawedig Sir Aberteifi/Hughes, Edward, Aberystwyth

← Green, Abel, Aberaeron

Byr Gofiant am Naw a Deugain o Weinidogion Ymadawedig Sir Aberteifi gan John Evans, Abermeurig

Hughes, James, Llundain

H

PARCH. EDWARD HUGHES, ABERYSTWYTH.

Adnabyddid ef dan yr enw Edward Hughes, Penygarn, pan ddechreuodd bregethu gyntaf yn y sir hon, ac yn yr un gymydogaeth hefyd y dygwyd ef i fyny; sef yn Pantydwn. Symudodd i Llanidloes yn ieuanc; yno yr oedd pan ddechreuodd bregethu, a'r lle yr oedd pan ordeiniwyd ef yn y Bala, yn 1838. Daeth i fyw i Aberystwyth yn 1845, lle y bu hyd ei farwolaeth, Medi 17eg, 1880, yn 95ain oed. Bu yn cadw ysgol yn Carno, ac yn ardal Penygarn; ac yr oedd ymddangosiad dyn yn dysgu eraill arno ar hyd ei oes faith. Yr oedd bob amser yn lanwaidd ei gorff, ac yn hardd ei wisg. Pen ac wynebpryd crwn a glandeg, llygaid gleision, ac yn tueddu at fod yn fyr o gorffolaeth. Ni adawai flew yn unlle ar ei wyneb, gan mor hoff ydoedd o ymlanhau a phuro ei hun: ac nis gellid meddwl fod budreddi ac annhrefn yn yr un byd ag ef.

Yr oedd yn un o wybodaeth eang, a meddai farn oleuedig ar brif bynciau duwinyddiaeth, a symudiadau cymdeithasol. Meddai ar synwyr cyffredin cryf, ac yr oedd hyny i weled yn nghyfansoddiad ei bregethau, a'u cymhwysiad at y gwrandawyr. Nid oedd yn boblogaidd fel pregethwr; ond pe buasai trwy ei oes yn pregethu mor effeithiol ag y clywsom ef lawer gwaith yn niwygiad, ac ar ol diwygiad 1859, nis gallasai lai na bod yn boblogaidd. Barn pawb am dano oedd, pe buasai yn gneyd defnydd o'i allu meddwl i astudio, a phe gwnelai ddefnydd o'r llais a glywyd yn ac ar ol y diwygiad a nodwyd, y gallasai fod yn llawer mwy enwog fel pregethwr. Pa fodd bynag, yr oedd ei bregethau bob amser yn sylweddol, ac yn meddu ar amcan da. Buom ar daith gydag ef trwy Fon ac Arfon pan nad oeddym ond ieuanc, ac ni allem lai na'i fawrygu byth wedi hyny, er fod rhai yn ei fygwth arnom fel dyn eithafol o fanwl a threfnus. Dyma engraifft o hono fel cyfansoddwr pregethau :-Esaiah lii. 13: "I. SYLWAF AR GRIST FEL GWAS. 1. Mae yr enw gwas yn dangos fod cytundeb neu gyfamod wedi ei wneyd : Salm lxxxix. 3. 2. Fod gwaith mawr ganddo i'w gyflawni,-prynu ei bobl gogoneddu priodoliaethau Duw-a gwneyd heddwch rhwng Duw a dynion. 3. Ei fod yn wrthddrych o ymddiried mawr. Yr oedd yn fwy peth i Dduw ymddiried gogoniant un briodoledd iddo nag i ni ymddiried ein oll iddo. Mae Duw wedi rhoddi gofal yr oll iddo er mwyn ein tynu ni i wneyd yr un peth. 4. Fod cyflog iddo am ei waith. II. LLWYDDIANT Y GWAS. 1. Fe lwyddodd i gymeryd achos pechaduriaid yn y cyfamod tragwyddol. 2. Llwyddodd i gymeryd dynoliaeth heb ei llygredd. 3. Llwyddodd i fyw bywyd sanctaidd, diddrwg, a dihalog. 4. Llwyddodd yn ei farwolaeth i gael buddugoliaeth ar ei holl elynion ef ei hun a'i eglwys. Mae ei fod wedi llwyddo yn ei daith o ddarostyngiad, yn sicrhau llwyddiant ei sefyllfa o ddyrchafiad. (1.) Gwelir hyn yn ei adgyfodiad, er gwaethaf yr holl rwystrau. (2.) Yn ei lwyddiant i gymeryd meddiant o'r nefoedd a'i holl anrhydedd. (3.) Mae wedi dangos lawer gwaith fod ei eiriolaeth yn llwyddianus yn y nef, i gael y peth a fyno. (Yma adroddodd hanes atebiad yr hen wraig, mai mynu chwareu teg i bechadur oedd Iesu yn wneyd wrth eiriol yn y nef). (4.) Mae digon o brofion y llwydda ei achos ar y ddaear nes cael ei holl eiddo adref,-efe sydd yn teyrnasu ar bob peth, mae yr addewidion i gyd iddo ef-ac y mae ewyllys yr Arglwydd yn dal i lwyddo yn ei law er pob rhwystrau. Mentrwch chwithau eich achos i'r un llaw a Duw, a sicrha hyny eich llwyddiant byth."

Parbaodd bywiogrwydd ei ysbryd, a'i ireidd-dra crefyddol hyd y diwedd; a phrofodd i bawb mai cynteddau tŷ ei Dduw oedd y lleoedd goreu ganddo ar y ddaear, gan fod yn rhaid iddo gael myned iddynt hyd bron adeg ei ymddatodiad, yn ei lanweithdra arferol, a'r cap du ar ei ben, yr hwn a fu yn foel am flynyddoedd lawer. Bu farw a'i bwys ar ei Anwylyd, a chladdwyd ef yn y cemetery. Mae amgylchiadau ei fywyd yn debyg i hyn. Dechreuodd bregethu yn Llanidloes pan yn 19 oed, sef tua'r flwyddyn 1805. Cadw ysgol am rai blynyddoedd. Byw yn Penygarn, gan ddilyn ei alwedigaeth fel gwneuthurwr dillad am oddeutu 17 mlynedd. Am y gweddill o'i oes yn Aberystwyth. Priododd â Miss Mary Cleaton, Llanidloes, a chafodd ddigwyddiad o gyfoeth amryw droion yn ei oes.