Caniadau Watcyn Wyn/Parc Dinefwr

Caniadau Watcyn Wyn

gan Watkin Hezekiah Williams (Watcyn Wyn)

PARC DINEFWR.

Os gall y Gogledd ymffrostio yn ei Ddyffryn Clwyd, gallwn ninau yn y Deheu ymffrostio yn Nyffryn Towi, ac nid wyf yn credu fod Dyffryn Clwyd i fyny ag ef mewn pob peth. Yn nghanol y dyffryn prydferth hwn y mae Parc Dinefwr, a thref brydferth Llandilo ar ei gwr dwyreiniol, dan gysgod llwyn o'i hen gedyrn dderw. Y mae yn myned ar enw "Arglwydd Dinefwr."

RHWNG llwyni o goed mae'r glasbarc yn gorwedd,
A mantell o dlysni orchuddia ei fron;
I'w harddu y rhoed holl swynion arddunedd,
Yn amledd ei dwyni ymffrostia yn llon;
Rhyw gasgliad o swynion i'r unman grynhowyd,
Rhyw faes cystadleuaeth, prydferthwch, a swyn;
Er cymaint y ceinion i'r Parc a bentyrwyd,
Mae delw amrywiaeth ar wyneb pob twyn.

Y derw o'i gylch fel rhwymyn o gryfder
I wasgu amrywiaeth ei natur ynghyd;

A'r Towi a ylch ei draed yn ei glöewder,
O barch i'w hynafiaeth wrth basio o hyd;
Y coedydd talgryfion ymgwyd yn eu balchder
I ddangos eu hurddas, a gwel'd eu hystad;
Y cangau glaswyrddion ysgydwant mewn hoender
Wrth edrych o gwmpas ar harddwch y wlad.

Mae pen ambell dwyn yn gwyl ymddyrchafu
Ei goryn glaswelltog rhwng cangau y coed;
A'r hydd dros ei drwyn yn hoenus gyflymu,
Yn frenin y corniog a'r ysgafn ei droed;
Y castell a'r palas a daflodd celfyddyd
I ganol prydferthwch rhamantus y lle;
I'r dwyrain mewn urddas mor siriol a gwynfyd,
Y'nghesail dedwyddwch y gorphwys y Dre'.

Mae sangu yn rhydd o fewn ei derfynau,
Yn nerthu y nychlyd a'i ail lawenhau;
Bywiogrwydd yr hŷdd sy'n treiddio'ngewynau
Mae teimlad fy ysbryd i lamu'n cryfhau;
Ymlwybro'r graianffyrdd trwy goedwig gysgodol
Aml-luniau amryliw yn dô uwch fy mhen,
Neu dlws lecyn glaswyrdd na welir o'i ganol
Ond glesni teleidwiw y ddaear a'r nen!

Pob bryn bychan tlws sy'n britho ei wyneb,
Newidia'r olygfa mor aml ac mor hardd;
Pob twmpath yn ddrws i faes o newydd—deb
Llawn swyn a sirioldeb i lygad y bardd;
Ni welir ei harddwch nes disgyn i'w ganol;
Newidia'r olygfa bob llathen o hyd,
Paradwys prydferthwch, prydferthwch amrywiol,
Rhyw un arddangosfa o natur i gyd.

Y Parc fu'n ystâd Tywysogion y Dehau,
Mae'th gofion hynafol yn orlawn o swyn;
Bu bonedd fy ngwlad yn rhodio'th lanerchau,
Bu'r dewr a'r gwladgarol yn troedio pob twyn;

Rhifedi dy dderw canghenog a phreiffion,
Pob llanerch hynafol yn gwisgo rhyw fri;
Pob peth yn dwyn delw hen sedd tywysogion,
Hen bare tywysogol y parciau wyt ti.

Nodiadau