Caniadau Watcyn Wyn/Yr Amser Gynt
| ← Ffarwel | Caniadau Watcyn Wyn gan Watkin Hezekiah Williams (Watcyn Wyn) |
Marweiddiad ac Adfywiad Anian |
YR AMSER GYNT.
WRTH edrych'n ol, dros ysgwydd oes,
O bedwar ugain mlynedd;
Mae llawer newid, onid oes,
A llawer golwg ryfedd;
Mewn cwrs mor hir, ar gwrs y byd,
Mae'r oes yn wir yn groes i gyd,
Braidd mai yr un yw'r dŵr a'r gwynt,
A'r amser gynt.
Newidia'r oes ei liw a'i llun,
Fel y mae'r gwallt yn britho;
Gall penau gwynion ambell un,
Ar gwrs y byd areithio;
Peth hyawal iawn yw blewyn gwyn,
A theneu iawn y dyddiau hyn,
Mae'r holl wallt gwyn sydd yn y gwynt,
O'r amser gynt.
Barddoniaeth nag sydd gyda ni,
Sydd gyda'r penau gwynion
Fel gwyn gydynau'r gwallt mae hi
'N gyfarwydd â'r awelon;
Awelon glân, heb sawyr drwg,
Cyn cyneu tân, a gwneuthur mŵg,
'D oedd dim ond blodau ar hynt y gwynt,
Yr amser gynt.
Caed holl lenyddiaeth gwlad yn llawn
Ar ambell i hen bentan;
A gwres cysurus tân o fawn
Oedd yn ei thoddi allan;
Ar aelwyd lân hen dŷ tô cawn,
O gylch y tân,'r oedd cylch o ddawn,
Heb ofni dim—ond ofni'r gwynt,
I noethi'r tŷ yr amser gynt.
Barddoniaeth y "canwyllau cyrff,"
A glywid y'mhob "tafarn;"
Pan oedd Cwmgarw'n oleu' gyd,
Gan lewyrch Jack y Lantern;
Y pethau heirdd, dych'mygion cain,
Golygon beirdd, ganfyddai'rhain;
Yn gwibio heb ddiffodd trwy y gwynt,
Yr amser gynt.
Y Mynydd Dû, cyn agor rhych
Yr heol dros ei wyneb;
Cyfarthiad ci, a bref yr ŷch,
A glywai'r garreg ateb;
A dawns a chân y "tylwyth teg,"
Ar ben "Brynmân," a phen "Voel deg,"
Cyn son am waith mewn awel wynt,
Yr amser gynt.
Pan oedd pob un yn heliwr byw,
A'i lais mor glir a chynydd;
A sŵn cŵn hela yn ei glyw,
'N beroriaeth ddihefelydd;
Y llwynog coch o flaen y cŵn,
A phawb yn myned yn y sŵn,
Ar ol yr helfa fel y gwynt,
Yr amser gynt.
Pan oedd y carw's llawer dydd,
Yn yfed dwfr yn "Aman;"
A'i gyrn yn wyllt, a'i draed yn rhydd,
Yn frenin y rhai buan;
Cynu tynu clawdd dros fron y llwyn,
Cyn tori lawr y "Derw lwyn,"
Na ffordd, ond ffordd y dwfr a'r gwynt,
Yr amser gynt.
Fy anwyl wlad! ti wyddost ti,
Hen ddyddiau dedwydd oeddynt;
Hen ddyddiau nad oes genym ni,
Ddim ond y son am danynt!
Maent wedi myn'd a myn'd yn llwyr,
Mor llwyr a'r goleu gyda'r "Hwyr,"
Myn'd bellach, bellach, a chynt, gynt,