Catiau Cwta/Catiau Cwta 6

Catiau Cwta

gan Thomas Jacob Thomas (Sarnicol)

GWEDDI JAC Y GWAS

Arglwydd y ddaear, dyro ras
Ataliol imi, Jac y Gwas,
Dysg imi drin y gaib a'r rhaw
Heb rwgnach am y llaid a'r baw.

Ar ddy'-Sadyrnau gyda'r nos
N'ad imi ffoi rhag carthu'r clôs.
Na foed i mi anghofio'r drefn
Pan fyddo meistir yn troi'i gefn.
Ac atal fi rhag codi 'mhac
Pan fyddo'r hen ddyn bach yn grac.

Dysg imi odde'r amal dro
Yr elo meistres ma's o'i cho'.
(Gobeithio nad yw wedi dod
I ddeall sut mae pethau'n bod
Rhyngof â'i merch). O dyro ras
Ataliol imi, Jac y Gwas.

DIRMYGUS POB CYNEFIN

"Bûm i'n byw 'n ymyl Ty'nycoed
Lle magwyd Twm, fab Gwenno,
Ac ni ddeellais i erioed
Fod dim byd tumewn i'w ben o."
"Ei fod ef heddiw'n ŵr o fri
'Does neb o farn yn synnu,
Os cadd ei fagu'n d'ymyl di,
Ei anffawd ef oedd hynny."

Y GWREICHION WEDI DIFFODD

Wil y Gof oedd hwyliog wr,
Yn fawr a thal forthwyliwr;
Ddäed gweled a gwylio
Y gwreichion o'i einion o!

O'r efail Wil a giliodd,
Ei drem i'r pulpud a drodd.

Mawr a thal fel morthwyliwr,
Ond ar lwyfan gwan yw'r gŵr.
Ar ei draed, er dewr udo
Maith am hwyl, methu mae o;
Forthwyliwr anferth helynt,
Cawr ar goedd yn curo'r gwynt ;
O'r oer nâd a dery'r nen
Ni chawn yr un wreichionen.

CYFAILL, NID CENEDL

'Dwy'n hoffi na Chymro, na Sais, nac Almaenwr,
Nac Iddew, na Gwyddel, na Sgotyn na Sbaenwr.
Nac un, waeth ba genedl y bo yn y byd,
'Rwy'n hoff o'm cyfeillion, dyna i gyd.

Y DOETHOR

Doethor ymhob gwyddor gêl,
Arweinydd i fro'r anwel.

Yn gywrain o bob goror
Oes, tud a chenedl daeth stôr
Amryfal a mawr hefyd.
I'w ben anghymen ynghyd,
Perlau o ddyfnderau dysg
A gau emau yn gymysg,
Campwaith, ac iselwaith sâl,
Aur disberod a sbwrial.

Athronydd aml-lythrennog,
A rhwydd ysglyfaeth pob rôg.
Doethor ymhob gwyddor gêl,
Arweinydd i fro'r anwel,
Ond, a ellid un dallach?
Hyd droeon byd, druan bach!

YN OL HEN GYMRO.

"Na ladd, na ladrata," mor ddwyfol eu sail,
I'r meddyg mae'r cyntaf, i'r twrnai'r ail.

Y SCWLYN

Inc ar hyd ei law,
Sialc drwy ei bocedi,
Heuwr lle ni ddaw'n
Fynych fawr o fedi.
Dyn yng nghanol plant,
Plentyn ymysg dynion,
Nid yw, mwy na'r sant,
Heb ei lu gelynion.
Cyfyd yn ei ddydd.
Stormydd yn ddiamau,
Ond ei olew a rydd
Ar wyllt ferw'r mamau.
Mae rhyw ran o'i fyd
Beunydd yn ei erbyn,
Pam? Myn roddi o hyd
I rai na fyn dderbyn.

DIM NEWID

Ca'dd Sioni bres,
Ac aeth yn rownd i'r byd
Heb fawr o les,
Sioni fydd ef o hyd.

Nodiadau