Ceiriog a Mynyddog/Y Telynor Dall

Ceiriog a Mynyddog

gan John Ceiriog Hughes (Ceiriog)

golygwyd gan John Morgan Edwards

Y TELYNOR DALL.

YMGYNDDEIRIOGI 'roedd y gwynt,
A rhuai yn y cwm;
Ac ar ffenestri'm bwthyn gwael
Y cenllysg gurai'n drwm:
Parhaent yn daerion, fel pe'n dweyd,—
Fod honno'n noson flin;
Neu fel pe'n erfyn arnaf fi
Am loches rhag yr hin.

Ymgrymai'r llwyn tu cefn i'm tŷ
Wrth draed y dymhestl gerth—
'Roedd llawer derwen gawraidd, gref,
Yn ildio gwraidd ei nerth,
A holl gerbydau chwyrn y storm
Yn erlid naill y llall,
Pan genid cerdd wrth ddrws fy nhŷ
Gan hen delynor dall.

Ei farf yn fraith, a'i wallt yn wyn,
A'i rudd yn welw- lwyd—
'Roedd ganddo sgrepan draws ei warr,
Ond sgrepan wag o fwyd:
Chwim oedd ei law o dant i dant,
Yn chwareu "Lili Lon; "
A dwedai, "Dyma mywyd i,
Fy anwyl delyn hon.'

Gwahoddwyd ef i ddod i mewn,
Ac at y tân fe ddaeth:
Estynwyd enllyn ar y bwrdd,—
Teisenau ceirch a llaeth.
Ac wedyn, gylch y fantell ddu
Eisteddem oll yn rhawd,
A chanu'r gwynt a'r storm ymhell
Wnai'r hen delynor tlawd.

Adroddai chwedlau rhyfedd iawn,
Rhai difyr a rhai prudd,
Nes oedd tywyllwch dudew'r nos
Yn gymysg gyda'r dydd.
Rhyw wely bach ar lawr. y llofft
I'r hen delynor wnaed;
Rhodd yntau'r glustog tan ei ben,
A'r delyn wrth ei draed.

Mwynhau wnai'r hen bererin hwn
Ei ysgafn felus hûn;
Ac o ddedwyddach fron nag ef '
Rioed ni anadlodd dyn,—
Pe cynhygiasid coron aur
A theyrnas iddo fe,
'Rwy'n credu na werthasai byth
Ei delyn yn eu lle.

Ar uchaf gopa Berwyn bann
Dydd newydd rodd ei droed,
A thano'r eira gwyn a phur
Ai'n wynnach nag erioed:
'R ol storm ofnadwy'r nos fe ddaeth
Têg foreu fel bu'r ffawd:
A mynd i'w daith tros drothwy'r bardd
Wnai'r hen delynor tlawd.

Pan welais ef yr eilfed waith,
'Mhen misoedd wedi hyn,
Wrth ddôr meddygdŷ curo'r oedd,
A'i ben mewn cadach gwyn,—
Ei gefn yn glai gan ôl y traed
A'i mathrent yn y ffôs,—
'Roedd wedi cwrdd dau lofrudd du
Yn un o'i deithiau nos.

Danghosai fraich gleisiedig ddu,
Ac archoll yn ei gnawd,
A dwedai" Nid yw gwaedu'n ddim
I gorff cardotyn tlawd:
O na! mae'm telyn wedi mynd—
Am byth ysgarwyd ni!
Ac wrth ei gollwng o fy llaw,
A'm gwaed y nodais hi."

Wrth ddwyn i ben fy nghaniad ferr,
Os chwedl bruddaidd yw!
I gael ei delyn yn ei hol
Bu'r hen delynor fyw.
O dŷ i dŷ chwareuodd hon
Yn fwynach nag erioed,—
Ond am y delyn, darn o raff
Am wddf y lladron roed.

Nodiadau