Cenadon Hedd/Y Parch. T. Jones, Llanddarog

← Y Parch, D. Bowen, Llansaint

Cenadon Hedd gan William Jones, Cwmaman

Mr. W. Williams, Tyhen

Y PARCH. T. JONES, LLANDDAROG.

Ganwyd Thomas Jones yn y Foel, yn Mhlwyf Llanfihangel-rhosycorn, yn y flwyddyn 1771. Ymunodd â chrefydd yn lled ieuanc, yn Llanpumsaint, mae yn debyg. Bu wedi hyny mewn amryw o fanau yn cadw ysgol ddyddiol; yna symudodd i Landdarog, lle y dechreuodd bregethu pan tua 35ain oed, ac y trigfanodd hyd ddydd ei farwolaeth. Cafodd hir gystudd a nychdod, yr hyn a ddyoddefodd yn dawel a dirwgnach. Bu yn pregethu yn agos i 44 mlynedd. Neillduwyd ef i gyflawn waith y weinidogaeth yn Aberteifi yn y flwyddyn 1830. Boreu Sabbath, y 12fed o Awst, 1849, pan yn 78 oed, efe a aeth i dangnefedd, i fwynhau y Sabbath tragywyddol gyda'r Oen; canys efe a hunodd yn yr Iesu. Mercher canlynol am 1 o'r gloch aethpwyd â'i weddillion marwol i'r capel, lle pregethodd yr ysgrifenydd oddiwrth Dat. xiv. 13, a'r Parch. J. Jones, Llanedi, oddiwrth Esay xxvi. 19. Claddwyd ef yn mynwent y llan, yn ymyl bagad o hen bererinion Llanddarog; lle y gorphwys yn dawel hyd foreu caniad yr udgorn, pryd y cyfodir ef yn anllygredig ar ddelw ei anwyl Briod. Rhoddodd yn ei fywyd (nid yn ei ewyllys ddiweddaf) er arbed y draul, haner cant punt i Drysorfa y Pregethwyr. Gadawodd weddw ar ei ol, yr hon yn fuan a'i dylynodd i'r ddinas gyfaneddol.

Yr oedd crefydd Mr. Jones yn ddysglaer, a'i holl fuchedd yn addas i wr Duw. Fel gweinidog yr efengyl, yr oedd ei bregethau yn iachus ac ysgrythyrol. Er na chyfrifid ef yn bregethwr mawr, yr oedd y sawl a fyddai yn esgud i wrandaw yn cael adeiladaeth o dan ei weinidogaeth. Nid oedd ei ddull yn fanteisiol i lawer; canys byddai rhai o'i frawddegau yn hirion ac aneglur, a thraddodai hwynt yn arafaidd a difywyd; ond yr oedd er hyny yn bregethwr gwerthfawr yn marn y rhan fwyaf astud, profiadol, a deallgar o'i wrandawwyr, er mai nid mynych y byddai yn pregethu yn y Cyfarfodydd Misol; ond yr oedd yn llenwi lle mawr yn y rhanau neillduol o honynt; a gwnai sylwadau buddiol iawn wrth ymddyddan â blaenoriaid a phregethwyr. Dangosai mewn modd dwys a difrifol mor angenrheidiol yw i bregethwr deimlo dros eraill, a gwybod am fod tân santaidd o'r cysegr yn enyn ei enaid mewn awydd am eu hachub. Sylwai fod ambell i bregethwr fel dyn yn dyrnu; yn dechreu yn oer, ac yn twymno wrth y gwaith, ac yn oeri yn fuan ar ol sefyll. Byddai yr hyn a ddywedai yn gyffredin yn bur bwrpasol, ac yn werth ei gofio. Nid oes hanes iddo dori cyhoeddiad erioed, na dyfod chwaith yn anmhrydlon ato. Dylynai yn ddyfal Gyfarfodydd Misol y sir, a mawr oedd ei ofal am yr achos, yn neillduol yn ei ddosbarth cartrefol. Fel brawd a chyfaill yr oedd yn onest yn ei gynghorion, ac yn ddiffuant yn ei rybyddion. Yr oedd ei grefydd, fel y dywedodd un, "heb un ond ynddi." Ei winllan gweithio ef trwy ystod ei weinidogaeth, braidd o'r dechreu i'r diwedd, oedd y sir yr oedd yn byw ynddi. Yr oedd yn ofalus iawn am foddion gras gartref; ni byddai byth yn absenol o'r society, cyfarfodydd gweddio, a'r pregethau, tra bu ef yn gallu. Yr oedd yn bur ofalus hefyd i fod yn holl gyfarfodydd yr Ysgol Sabbathol, yn enwedig yn ei ddosbarth cartrefol. Byddai yn cael ei ystyried yn un o'r rhai mwyaf cymhwys i ymweled â'r eglwysi cymydogaethol ar achosion neillduol. Ni byddai un amser yn barod i wrthdaro, ond addfwyn, gostyngedig, a hunan-ymwadol ydoedd ef yn y cwbl. Mae y Dosbarth ag oedd y Cyfarfod Misol wedi ymddiried i'w ofal yn teimlo hyd heddyw y golled am dano yn fawr iawn. A pha ryfedd? Yr oedd yn wr gonest a didderbyn wyneb. Mae colli dynion o'r fath hyn yn golled fawr.

Fel hyn y dywed un o'r brodyr henaf a pharchedicaf yn y weinidogaeth am Mr. Jones: Pan oeddwn, rai blynyddau yn ol, ar daith trwy barthau o Sir Gaerfyrddin, cefais gryn lawer o'i gyfeillach; ac yr oeddwn yn cael yr henafgwr parchus yn gyfaill caredig a siriol iawn. Rhoddai adroddiadau difyr am grefydd yn yr ben amserau; ac nid oedd ef, fel ambell grefyddwr taeog sydd yn dechreu myned yn hen, am i ni feddwl mai gwyn i gyd oedd crefydd yr oes a aeth heibio, ac mai du i gyd yw crefydd yr oes hon; ond dywedai fod rhai pethau gydag achos yr Arglwydd yn ein dyddiau ni yn rhagori ar yr amser yr oedd ef yn cychwyn gyda chrefydd, a rhai pethau gwerthfawr gyda'n tadau nad ydynt yr un fath gyda ni. Yn mysg pethau eraill dywedai, Yr oedd llawer o'r hen grefyddwyr yn gryn Antinomaidd, ac yr oedd yr hen bobl dda oedd yn blaenori yn cael llawer o flinder o'r herwydd. Yr wyf fi yn meddwl, bid a fyddo, fod ein heglwysi yn burach yn awr oddiwrth Antinomiaeth. Mi 'wedaf i chwi (eb efe) un hanes sydd yn dod i'm cof yn awr. Yr oeddwn, cyn dechreu pregethu, wedi myned i Association fawr Llangeitho, ac yr oeddwn i ac amryw eraill yn cael ciniaw, trwy dalu, yn nhŷ hen grefyddwraig selog. Yr oeddwn wedi myned, cyn ciniaw, i lawr i'r gegin; ac meddwn wrth wraig y tŷ, am y cig oedd wrth y tân, Beth yw hwn sydd genych, Siani? O, Twmi Jones bach,' ebe hithau, 'cig dafad anw'l yw e.' 'Rwy'n tybio taw cig hwrdd ydyw,' ebe finau; ac yr oeddwn yn siwr o 'mhwnc. Nis gallodd hithau wadu, ond ceisiodd droi yr ystori draw trwy ddywedyd, Wel, Twmi bach, mae cig hwrdd a Christ yn dda iawn." Ydyw, Siani,' atebais; ond nid oes dim Crist mewn mynu pris cig dafad am gig hwrdd. Crist a dweyd y gwir i mi. Rhaid i ni addef fod rhai o'r un epila Siani yn fyw eto, yn feibion ac yn ferched: maent yn son llawer am Grist, ond yn gwneyd i bob peth wasanaethu i'w helw eu hunain.

"Yr wyf yn cofio gair a ddywedodd Thomas Jones mewn society ar ol y bregeth. Dyma yw crefydd iawn (meddai); y gwirionedd yn ein catshio, a'r gwirionedd yn ein gollwng yn rhydd.' Bum yn meddwl lawer gwaith am y dywediad hwn. Mae llaweroedd yn ein gwlad yn ymbyncio oddeutu y gwirionedd, ond maent heb eu dal gan y gwirionedd erioed. Ac y mae eraill, ar ol cael eu dal gan y gwirionedd mewn argyhoeddiadau, wedi dianc yn rhydd trwy ddychymygion; nid y gwirionedd a'u rhyddhaodd. Mae y gwir Gristion yn cael ei argyhoeddiad a'i ddyddanwch o'r un man, sef e air y gwirionedd."