Cerddi'r Eryri/Gelert Ci Llewelyn

Cerddi'r Eryri
Cerddi
gan William John Roberts (Gwilym Cowlyd)
Cerddi

GELERT CI LLYWELYN

O'r helfa ar ei fuan farch,
Llywelyn ddaeth i'w lys,
Gan seinio'i gorn, ac ato daeth
Ei deulu oll ar frys:
Pan welodd wedd ei rian lan,
A'i gwenau hawddgar hi,
'Pa le mae Gelert?' ebai ef,
Pa le mae 'mhlentyn i?
Paham na ddaw y ddau yn awr
A chroesaw mawr i mi?'
Mae'th fab mewn hûn—a a thybiais i
Fod Gelert gyda thi.'

"Gad imi weld fy anwyl fab
A'i wasgu at fy mron;
Fy nhrysor penaf ydyw ef
Ar wyneb daear gron."

Ar frys yr aeth i'w 'stafell ef,
Ca'dd yno ddychryn mawr;
'Roedd cryd er blentyn wedi ei droi,
A gwaed yn rhuddo'r llawr!
"Fy mhlentyn tyner," ebai ef,
"Fy mhlentyn anwyl i!
Rhyw lofrudd â'i ysgeler law
Derfynodd d'einioes di!"
A Gelert o ryw dywyll le
A gododd ar ei draed;
A'i lygaid yn melltenu tân,
A’i safn yn goch gan waed:
"Ai ti a wnaeth y weithred hon?
O elyn tost i mi!"
A sydyn gyda'i gleddyf llym
Trywanodd ef ei gi."

A! dyma lais o dan y cryd,
Fel miwsig angel syw;
Ymgrymu wna y fam a'r tad,
Mae'r plentyn eto'n fyw!
Wrth droi y dillad gwelant ef,
Yn gwenu yn ei hun;
Ac wrth ei ben yn gelain gorph,
Mae blaidd o aflan lun.
Llywelyn dd'wedai yn ei loes,
"O! Gelert, ffyddlon gi,
Achubaist di ei fywyd ef,
A lleddais inau di!
Cei faen o farmor ar dy fedd,
Anrhydedd fydd dy ran"
A'r ci wrth lyfu llaw y llyw,
Fu farw yn y fan.
TALHAIARN.

Nodiadau