Daff Owen/Abraham Lincoln

Daff Owen

gan Lewis Davies (Lewis Glyn Cynon)

XXXVII. "ABRAHAM LINCOLN"

"FONEDDIGION!" ebe fe fore trannoeth. "Yr wyf yn derbyn eich cynnig, ac rwy'n barod i gychwyn i'r Klondyke y pryd y mynnoch."

"Eitha da, Mr. Owen. Dim ond i chwi osod eich enw yn y man hwn bydd popeth wedi ei setlo. Yr oeddem mor sicr, welwch chi, y derbyniech y cynnig, fel y trefnasom y papur cyn cael eich gair. Y man hwn, os gwelwch yn dda, Mr. Owen. Ac yna awn at fater saernïo'r cwch ar unwaith."

Taflodd Daff ei drem dros gynnwys y papur, ac yna llofnododd ar y gwaelod lle yr oedd yr enwau John Bradbury a Sydney St. Clair eisoes wedi eu rhoddi. Nid oedd wedi dianc ei sylw ychwaith mai Owen yn unig ydoedd o'r blaen, ond "Mr." Owen bellach. Golygai hynny gydraddoldeb rhwng y tri, ac heb un cyfeiriad arall at y peth buont fyw yn gydradd o hynny ymlaen yn gydweithwyr ffyddlon ar y cychwyn, ac yn gyfeillion calon cyn y diwedd. Yn raddol hefyd trodd y Mr. Owen, o gyfeillgarwch pur, yn "Daff," a'r un modd Mr. Bradbury yn "Jack," a Mr. St. Clair yn "Syd."

Llyn Bennett oedd dechreu y gadwyn o lynnoedd ac afonydd a yrrai eu dyfroedd i gyfarfod ag Yukon fawreddog rai cannoedd o filltiroedd yn nes i'r gogledd, ac a gludai'r miloedd teithwyr i ardaloedd Dawson a'r Forks yng nghanol gwlad yr aur.

Pan gyrhaeddwyd y llyn gan y gwŷr ieuainc, yr oedd ar ei lan lawn bum mil ar hugain o bobl eisoes, a'r rheini ynghanol y diwydrwydd mwyaf. Ofni yr oeddynt y gallai y gaeaf, a oedd bellach wrth y drws, ddyfod ychydig yn gynt nag arfer, a chloi y dyfroedd cyn ymadael ohonynt â'r lle.

Gwlad goediog oedd y glannau yn naturiol, ond oherwydd y galw mawr gan bob dyn am goed i wneud rhyw lun ar fad i'w ddwyn ef a'i eiddo i El Dorado'r Gogledd, buan y diflannai'r coedwigoedd yn gyflym. Ac heb fod yn hir ni fyddai yno bren i neb. Digon prin oedd yr adnoddau i Ddaff a'i gyfeillion pan gyrhaeddasant hwy yno ond yr oedd un peth yn eu ffafr, sef digon o offer at drin coed. Edrychid ar eu bwyeill, eu llifiau, a'u hebillion, mawr a bach, gydag eiddigedd gan y bobl a oedd yn gorfod talu doler yr un am hoelion wyth modfedd, a thri doler am fenthyg bwyell am hanner diwrnod.

Wedi gweithio gyda'r prysurdeb mwyaf am yn agos i wythnos gwelodd y tri eu bad hwythau yn barod i "gymryd y dwfr." Nid oedd golwg addurnol iawn arno, ond yr oedd yn un o'r cadarnaf ar y llyn, oblegid gwyddent yn dda fod iddo amser garw ar ei daith yn nyfroedd chwyrn y Rapids. Un peth arall a fu o gryn fantais a chysur iddynt yn llaw y dec bychan a osodwyd ganddynt dros y drydedd ran o'r cwch. Cadwodd hwn eu dillad a'u hymborth yn sych mewn llawer ysgydwad, ac heblaw hynny yr oedd yn gadernid i'r cwch ei hun.

Sylwch arno, Syd!" eb ei gyfaill ar fore pwysig y Launch.

"Mae'n nofio fel hwyaden. Ac i chwi, f' hen gyfaill, mae'r diolch i gyd."

Teimlai Daff nad oedd hynny ond cyfiawnder â Sydney St. Clair, oblegid ef, o'r tri, oedd yr adeiladydd goreu o ddigon.

"Thank you, Jack!" ebe'r cyfaill yn ôl, a'r wên ar ei wyneb yn dangos ei fod wedi cael llawn dâl am ei waith.

Erioed ni welwyd y fath amrywiaeth badau ag a oedd ar Lyn Bennett yr amser hwnnw. Popeth, unrhyw beth, a fedrai nofio-gelwid ef yn fad. Ac fel y gellid disgwyl lle yr oedd cymaint o saernïaeth carbwl yn y gwneuthuriad, aeth llawer o'r badau yn chwilfriw unwaith y gadawyd y llyn llonydd ar ôl. Golygai hynny i'r dwylo adeiladu cychod eraill yn eu lle, a hynny dan amgylchiadau gwaeth na'r rhai cyntaf, ac efallai colli'r tymor yn y fargen.

Mynnodd Jack (canys wrth yr enw hwn y gelwid Mr. Bradbury fynychaf erbyn hyn) alw eu cwch yn Abraham Lincoln, am, ebe fe "ei fod gryn dipyn gwytnach na'i olwg." Cytunwyd ar yr enw i'r cwch, a dechreuwyd cludo'r eiddo iddo. Rhaid oedd cario'r cwbl oddeutu ugain llath drwy'r dwfr, am mai bâs oedd y lan, ac Abraham Lincoln yn gorwedd yn ddyfnach ar y dôn gyda phob pwys a roddid ar ei gefn. Ond dacw hwynt i ffwrdd, y rhwyfau yn disgleinio yn yr heulwen, a phob calon yn iach. Anghofiwyd cur y Pass creulon ac edrychid ymlaen gydag aidd am daith o fwynhad, gan mor hyfryd oedd yr hin y bore hwnnw.

"I fyny a'r rhwyfau, fechgyn!" ebe Syd ymhen ychydig o amser. Dyma frisin yn dod!"

Ac ar hynny gosodwyd polyn i fyny ynghanol y cwch, a sicrhawyd ef mewn casgen oedd yn llawn o heyrn mân o bob math. Wrth hwnnw drachefn cysylltwyd llain mawr o gynfas y babell, ac ar ddal o'r gwynt yr hwyl newydd hon aeth y cwch yn ei flaen yn gyflymach o lawer.

"Nid am ddim y bum yn Yale, fechgyn," ebe'r morwr dyfeisgar wrth ei gyfeillion, Jack a Daff. "Bydd yn rhaid i chwi f'ethol yn gapten, fel y gwnâi yr hen fôr-ladron gynt. Dim slacio, cofiwch-unpeth o ddau amdani-naill ai ufudd-dod llwyr, neu gerdded y planc !

Erbyn hyn yr oeddynt wrth enau'r afon a arllwysai allan o'r llyn. Tynnwyd yr hwyl i lawr, ac nid oedd angen rhwyfo ychwaith, oblegid cyflymai'r cwch ohono ei hunan yn y rhediant. Caledwaith o'r mwyaf oedd ei gadw ar ganol y llifeiriant rhag taro ohono yn erbyn un neu arall o'r creigiau a estynnai ei gên hir i wely'r afon. Ond da iddynt oedd y profiad yn y man hwn, oblegid gwaeth oedd eto yn ôl. Cyn dyfod, fodd bynnag, at y creigleoedd mwyaf enbyd, cawsant ysbaid o deithio esmwyth ar fron Llyn Tagish. Daeth yr hwyl unwaith eto i helpu, a thrwy ei chymorth goddiweddwyd ar y llyn prydferth hwn lawer cwch a ddibynnai ar rwyfo yn unig.

116 DAFF OWEN Yna pasiwyd Windy Arm, a gwnaed amser da ar y Fifty Mile River, lle yr oedd ugeiniau o gychod yn ymdaith mor eiddgar a hwythau am gyrraedd pen y daith.

Ond yr oeddynt bellach wrth y Canyon, lle y cyfyngai gwely'r afon rhwng dwy graig anferth. Tynnwyd llawer cwch i dir uwchlaw'r Canyon er mwyn ei gryfhau cyn mentro i ferw'r dwfr a ruthrai yn y lle cyfyng. Oherwydd yr oedi ar y llecyn hwn lluosogai'r bobl a oedd yn aros eu tro i gymryd y Canyon, ac fel ymhob- man arall ar y daith lle yr ymdyrrai dynion am ennyd, dechreuai'r hapchware yn y man. Gwelodd Daff, wrth y Canyon fwy nag un a oedd wedi ymladd yn ddewr â'r Chilcoot neu'r Skagway, ac a oedd wedi saernïo cwch wrth Lyn Bennett a'i rwyfo hyd y creigle hwn, yn colli'r cwbl yno am na allent ddywedyd "Na" wrth y mileiniaid erchyll oedd yn ysglyfio pawb a fedrent ei ddenu at eu bordydd.