Dyddanwch yr Aelwyd/Cân Hen Wr y Cwm

Dyddanwch yr Aelwyd

gan Hughes a'i Fab, Wrecsam

CAN HEN WR Y CWM.

Wel dyma ŵr ai dy ym mhell,
O mae hi'n oer.
Yn wan a gwael mewn unig gell,
O mae hi'n oer.
Mewnbwthyn oer, pa beth a wnaf,
Hen wr trallodus, clwyfus, claf,
Ar wely gwellt galaru gaf,
O mae hi'n oer.
O dan fy nghlwy yn dwyn fynglais,
Yn glaf a llesg pwy glyw fy llais;
Prudd yw fy nghwyn! pwy rydd fy nghais
O mae hi'n oer!

O sylw'r byd mewn salw barth,
O mae hi'n oer.
Mewn gwlith o hyd mewn gwlaw a tharth,
O mae hi'n oer.
Ar fynydd oer mae f' anedd wael,
Y'nghyrau llwm rhyw gwm i'w gael,
Ac oeraf wynt yn curo f ael,
O mae hi'n oer.
Byw weithiau'n llaith mewn bwthyn llwm
Yn wir y ceir Hen Ŵr y Cwm;
Mae heno'n troi yn rhew-wynt trwm,
O mae hi'noer!

Mae'r gwyntyn'uwch! mae lluwch ger llaw,
O mae hi'n oer.

Er gwaeled wyf' i'r gwely daw,
O mae hi'n oer.
Mae'n arw fod mewn oeraf fan
Rhyw unig wr mor hen a gwan,
Yn welw ei rudd' yn wael ei ran,
O mae hi'n oer.
O na chai hen greadur gwan
Cyn llechu'n llwyr yn llwch у llan
I'w einioes fer rhyw gynes fan;
O mae hi'n oer!

Mewn eira ceir hen Wr y Cwm,
O mae hi'n oer.
Mewn gwynt a lluwch ac yntau'n llwm
O mae hi'n oer.
Er gweled llawnder llawer llu,
Rhag gofid oer y gauaf dû
Ni feddaf lloches gynes gu,
O mae hi'n oer.
O boenau dwys ar ben y daith;
Mewn eisiau'n fud am noson faith
Ar wely llwm mor wael a llaith,
O mae hi'n oer!

Mewn eisiau tost—mewn eisiau tân,
O mae hi'n oer.
Heb wlanen glyd' heb lîn na gwlan;
O mae hi'n oer.
Ar waela'i ran o ddynolryw,
Ar fin y bedd r'wyf fi yn byw,

Yn hen a gwael, yn wan a gwyw,
O mae hi'n oer.
Un mynyd awr i mi nid oes,
Ond chwerw lid a chur a loes;
Ni charaf fyw yn chwerw f' oes,
O mae hi'n oer!

Ni fynwn fyw o fan i fan,
O mae hin'n oer,
Yn llusgo corff mor llesg a gwan,
O mae hi'n oer.
Ar hyd y nos mae'n rhaid yn awr
I'r awel lem fy nghuro i lawr,
Dan boenau dwys bob enyd awr,
O mae hi'n oer.
Er chwennych bod mewn hynod hedd,
Claf yw fy nghorff' cul yw fy ngwedd;
Rwy'n wers i bawb yn nrws y bedd,
O mae hi'n oer!

Mewn blinaf wynt heb lo neu fawn,
O mae hi'n oer.
Heb dân na gwres' heb ŷd na grawn;
O mae hi'n oer.
Pwy ddaw a'i rodd? pwy ddyry ran
O'i ddoniau'n gu i ddynyn gwan,
Nafynaifyn'dofanifan?
O mae hi'n oer.
Ni flina'i neb fel hyn yn hir,
Mae'r bedd ger llaw mewn dystaw dir,

Mae yno'n well nag yma'n wir,
O mae hi'n oer!

Mae cannoedd yn eu lleoedd llawn
Ar noson oer.
Yn llon eu nwyf, yn llawen iawn
Ar noson oer.
Yn glaf a llwm, pwy glyw fy llef?
Ai'r bryniau'n awr? Na' Brenin nef;
Mawr ydyw grym ymwared gref
Ar noson oer.
Gwel Duw fy ngham, clyw Duw fy nghwyn,
Rhyw un a ddaw er hyn i ddwyn,
Elusen fâch, a'i lais yn fwyn,
Ar noson oer.

GWERYDDON.

Nodiadau